فت درآمدهای ارزی ناشی از کاهش تولید نفت، یک گردش به عقب بزرگ برای اقتصاد یک هزار میلیارد دلاری عربستان بود؛ اقتصادی که در سال گذشته تقریبا 9 درصد رشد کرد و به ولیعهد محمد بن سلمان اجازه داد در هر حوزهای، از گردشگری و ورزش گرفته تا ساخت شهرهای جدید سرمایهگذاری کند.
این رونق مدیون تولید بیسابقه نفت خام توسط عربستان بود. سال گذشته این کشور روزانه 10.5 میلیون بشکه نفت تولید میکرد و با قیمت حدود بشکهای 100 دلار به فروش میرساند، آنهم در شرایطی که حمله روسیه به اوکراین بازار انرژی را در جهان متلاطم ساخته بود.
با کند شدن روند رشد اقتصاد در جهان و متعاقب آن کاهش میزان نقاضا برای نفت خام، ریاض میزان تولید خود را به روزانه 9 میلیون بشکه در روز کاهش داده است.عربستان طی یک دهه گذشته به ندرت میزان تولید خود را به چنین حدی کاهش داده بود.این اقدام تنها برای مدتی کوتاه توانست منجر به افزایش قیمتها شود. نفت برنت درحال حاضر به قیمت بشکهای 78.50 دلار معامله میشود و در سال جاری 9 درصد کاهش قیمت داشته است.
تبعات کاهش تولید نفت برای عربستان اما تنها ناموفق بودن سیاست این کشور برای افزایش قیمت نفت نیست. کاهش عرضه مشکلات بیشتری برای بزرگترین صادرکننده نفت جهان در پی خواهد داشت. بلومبرگ در گزارش جدید خود تخمین زده است که اگر عربستان در سه ماه آخر سال جاری میزان تولید خود را افزایش دهد، اقتصاد این کشور 0.1 درصد و اگر تا پایان سال افزایش ندهد، 1 درصد سقوط خواهد کرد. در این صورت عربستان در میان کشورهای گروه 20 بعد از آرژاننیت به بدترین گروه با کندترین روند رشد تبدیل خواهد شد.
از سویی دیگر اما اقتصاد غیرنفتی عربستان از نگاه بعضی از اقتصاددانان میتواند کمبود تولید نفت را در اقتصاد این کشور جبران کرده و تولید ناخالص داخلی عربستان را بهبود بخشد. شاخص خرید مدیران در عربستان نشان میدهد آمار ثبت سفارشهای شرکتهای داخلی غیرنفتی در این کشور در ماه ژوئن افزایش قابل توجه و سریعی داشته است. دولت عربستان نرخ رشد اقتصاد غیرنفتی را در سال جاری حدود 5.8 درصد پیشبینی کرده است.
با این همه کاهش میزان دلارهای نفتی دولت عربستان را با کسری بودجه مواجه ساخته است و ممکن است دولت مجبور به گرفتن وام بیشتر شود. سیگنالهایی هم مبنی بر احتمال گرفتن وام وجود دارد. با وجود افزایش نرخ بهره توسط بسیاری از بانکهای مرکزی برای مهار تورم، دولت عربستان تاکنون 16 میلیارد دلار از اوراق قرضه یورویی خود را در سال جاری فروخته است. مقامات دولتی اعلام کردهاند این اقدام تا حدودی به منظور تامین مالی بدهیهای موجود بوده است. اما این مبلغ بسیار بیشتر از مجموع ارزش اوراق قرضهای است که دولت عربستان در سالهای 2021 و 2022 صادر کرده است.
بسیاری از تحلیلگران انتظار دارند با افزایش میزان تقاضا از سوی چین و هند، در سال جاری قیمت نفت افزایش یافته و به بشکهای 86 دلار برسد. اما در حال حاضر قیمت نفت بسیار پایینتر از چیزی است که عربستان برای تامین کسری بودجه خود به آن نیاز دارد. صندوق بینالمللی پول هم در جدیدترین پیشبینی خود قیمت نفت خام را در سال جاری حدود 81 دلار اعلام کرد. این نرخ براساس تولید روزانه 10.5 میلیون بشکه است. اما این مبلغ هم توانایی ابرپروژههایی که بن سلمان در سر میپروراند را نخواهد داشت و برای تامین مالی این پروژهها قیمت نفت باید به بشکهای 100 دلار برسد.
جریان نفت، با وجود تلاشهایی که از سال 2016 به بعد در قالب چشمانداز 2030 برای متنوع سازی منابع اقتصادی در عربستان آغاز شدند، همچنان برای اقتصاد عربستان بسیار حیاتی است. نفت در سال 2022 نزدیک به 80 درصد از صادرات عربستان را تشکیل میداد. زمانی که مواد شیمیایی و فراوردههای پلاستیکی به آن افزوده شود به 93 درصد میرسد.