مناظره اقتصادی انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۳ سگینال راهگشایی پیرامون بهبود رابطه ایران با اقتصاد جهان مخابره نکرد.
به گزارش شاخص آنلاین، برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۴۰۳ برای اهل سیاست بسیار شوکه کننده است. وضع کشور در سال‌های اخیر حکایت از تاثیر تحریم‌ها دارد. فروش خارجی یا صادرات نفت که در سال‌های پس از برجام به حدود ۲ میلیون بشکه رسیده بود به ۱.۵ میلیون بشکه در روز کاهش یافته است. تازه ۳۰ درصد از درآمدهای نفتی هم در جریان آنچه «تبدیل ارز» خوانده می‌شود اما ناشی از دور زدن تحریم است، از دست می‌رود.
از سویی تورم که در سال‌های پس از برجام به کمتر از ۱۰ درصد رسیده بود به فراتر از ۵۰ درصد قد کشیده است. دولت سیزدهم برای جبران کم رنگ شدن برجام، مالیات‌ها را افزایش داد؛ در حالی که میانگین رشد اقتصادی در دهه ۹۰ حدود ۱ درصد بود. در نتیجه اساسا رشدی حاصل نشده است اما دولت سیزدهم، مالیات کالاها و خدمات را در سال جاری ۵۵ درصد افزایش داد.
بیشتر بخوانید
موضوعات اقتصادی محور شعارهای انتخاباتی | وعده‌های نامزدهای ریاست جمهوری
در چنین شرایطی انتظار می‌رود که کاندیداهای انتخابات، از افزایش تبادلات اقتصادی ایران با جهان و بهبود رابطه ایران با جهان، حمایت کنند. در این بین، مصطفی پورمحمدی، کاندیدای اصول گرایان سنتی میانه رو و مسعود پزشکیان، کاندیدای سیاسیون میانه رو از طیف‌های اصلاح طلب و اعتدالی، از بهبود مناسبات اقتصادی ایران با جهان حمایت کردند.
در مقابل محمد باقر قالیباف، که اصول گرای سنتنی محافطه کار محسوب می‌شود، همانگونه که انتظار می‌رفت، محافظه کار عمل کرد و بدون اشاره به لزوم افزایش کیفیت مناسبات ایران با جهان، از رشد اقتصادی، افزایش بهره وری، افزایش جذب سرمایه خارجی و افزایش حقوق و مستمری متناسب با تورم دفاع کرد.
امیرحسین قاضی زاده هاشمی که به لحاظ دیدگاه‌های اقصادی، نزدیک‌ترین کاندیدا به دولت سیزدهم محسوب می‌شود و به عنوان اصول گرای سنتی خود را ادامه دهنده راه دولت سیزدهم می‌خواند، به ضرورت افزایش حضور ایران در اقتصاد جهان اشاره‌ای نکرد. گرچه او هم تاکید داشت که اقتصاد ایران نیازمند سالیانه ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیارد دلار سرمایه است.
علیرضا زاکانی و سعید جلیلی که هر دو به لحاظ سیاسی به اصول گرایان رادیکال نزدیک هستند و سبد آرای خود را به این طیف‌ها اختصاص داده اند، برخلاف پزشکیان، پورمحمدی، قاضی زاده هاشمی و قالیباف به افزایش مشارکت ایران در جهان تاختند و خواهان دور ماندن ایران از مناسبات اقتصادی با غرب شدند.
تغییر ترکیب شرکای تجاری ایران پس از پایان جنگ ۸ ساله، نشان می‌دهد که طیف‌های نزدیک به جلیلی و زاکانی به اهداف خود در دور ماندن ایران از بازارهای جهانی، رسیده اند. برای نمونه در سال ۱۳۷۱ شرکای اصلی تجاری ایران، آلمان، ایتالیا و ژاپن بودند اما از ۱۳۸۴ به بعد که محمود احمدی نژاد به عنوان نماینده اصول گرایان رادیکال به قدرت رسید، چین، ترکیه و امارات با سرعت بیشتری نسبت به ۱۳ سال پیش از آن، جای این کشورها را گرفتند.
حالا شرکای اصلی تجاری ایران همین چین، امارات و ترکیه هستند. البته در کل هیچ یک از کاندیداها در مناظره اقتصادی به احیای برجام یا سندی مشابه آن رای ندادند. با این حال مسعود پزشکیان روز گذشته در نشستی که درباره سیاست خارجی برگزار شد به موضوع برجام اشاره کرد اما در مناظره های انتخاباتی هنوز بحثی در این باره به میان نیامده است. این در حالی است که به زعم اقتصاد دانان یکی از موضوعات مهم اقتصاد ایران رفع تحریم ها است که از طریق حل مناسبات خارجی درمان می شود.
بر همین اساس، می‌توان انتظار داشت که در دولت چهاردهم خبری از امضای یک توافق جامع با قدرت‌های بزرگ به منظور بحران‌زدایی در دستور کار نباشد.
از این منظر، مناظره انتخاباتی نخست که درباره اقتصاد بود ، سیگنال مثبت و راهگشایی به جهان مخابره نکرد. اگر دیدگاه‌های جلیلی و زاکانی را پیرامون این موضوع کنار بگذاریم، سایر کاندیداها یا سخنی نگفتند یا اینکه خنثی، کلی و مبهم دیدگاه خود را پیش کشیدند. باید دید در مناظره های بعدی موضوع رفع تحریم ها که یکی از مهمترین چالش های اقتصادی ایران است به بحث اصلی نامزد های ریاست جمهوری تبدیل خواهد شد یا خیر.