رخسار پول در آتش جنگ غزه | درد اقتصادی خاورمیانه تازه شد

برخواستن قفنوس جنگ در سرزمین‌های فلسطینی از خاکستر تاریخ خوننین و ملتهب منطقه بار دیگر دردها را تازه کرد. این بار هم اقتصاد، انتظارات از آینده را زودتر از سایر مولفه‌ها بازتاب داد. با نگاهی به تغییرات نرخ پول ملی کشورها که مولفه‌ای پیش نگر محسوب می‌شود، می‌توان جنبه‌های جنگ را بهتر درک کرد.
به گزارش شاخص آنلاین، جنگ‌های گرم هم مانند مناقشات اقتصادی، بر روی پیکره اقتصاد کشورها سنگینی می‌کنند. این واقعیتی است که خاورمیانه در ۱۱ روز اخیر با پاسخ خشن ارتش اسراییل به حماس در غزه با آن رو به رو شده است. سهم اقتصاد برخی کشورها از مضرات این جنگ کمتر و برخی بیشتر است. کشورهایی که مولفه ارز در اقتصاد آن‌ها بیشتر سنگینی می‌کند و یا اینکه مستقیم و غیرمستقیم درگیر این جنگ شده اند، بیش از همه آسیب دیده اند. درست ۹ روز پس از آغاز جنگ بود که ارزش پول اسراییل، به پایین‌ترین حد در ۸ سال اخیر رسید. هر واحد شِکل (پول رایج در اسراییل) درست یک روز پیش از جنگ در برابر دلار آمریکا حدود ۰.۲۶ دلار ارزش داشت اما حالا اررش آن به ۰.۲۵ دلار رسیده است. البته شکل در یک سال اخیر با ریزش ارزش خود مواجه شده بود؛ چرا که یک سال پیش ارزش آن ۰.۲۸ دلار بود. در نتیجه اقتصاد اسراییل در چالش کاهش ارزش ارز رایج خود به سر می‌برد اما آتش جنگ روند سقوط شکل را تشدید کرد. پول رایج کشورهای خاورمیانه مانند ایران، مصر، ترکیه، عراق و لبنان هم دچار ریزش ارزش شده است اما نوسان شکل بیش از همه ارزها رقم خورد.
ناامیدی در بازار ارز تهران
ریال ایران هم با وجود نوسان شدیدی که از پیش از شروع جنگ داشت، از زمان آغاز بحران دچار نوسان مکرر شده است. از ۷ اکتبر (۱۵ مهر) که جنگ آغاز شد، ریال ایران، از ۱۰ اکتبر تا ۱۳ اکتبر با ریزش مدوام ارزش خود مواجه شد اما نوسانش به قدری نبود که ارزش آن از ۰.۰۰۰۰۲۴ در برابر هر دلار کاهش بسیاری پیدا کند؛ البته در کف بازار تهران خیلی بیشتر از چارت دلار/ریال، نوسان ارزشی ریال احساس شد. ۱۵ مهر که جنگ آغاز شد دلار حول و حوش ۴۹ هزار و ۸۹۷ تومان در نوسان بود اما ارزش آن امروز (چهارشنبه/۲۶ مهر ماه) برای خرید به ۵۱ هزار و ۲۰۰ تومان رسیده است. دلار فردایی هم که دیروز حول و حوش ۵۱ هزار و ۳۰۰ تومان ارزش‌گذاری شده بود امروز به ۵۱ هزار و ۴۰۰ تومان جهش کرده است؛ نشانه از اینکه بازار فعلا پایانی برای جنگ در روزهای آینده متصور نیست. به ویژه اینکه هدف گیری بیمارستان غزه با موشک و پخش آثار التهابی ناشی از خبر سفر روز چهارشنبه رئیس جمهوری آمریکا به اسراییل، چشم‌انداز صلح راه تیره و تار کرده است. از طرفی مخالف مصر و اردن با ورود پناهجویان از غزه به این کشورها و بی‌نتیجه ماندن مذاکرات برای آزادی گروگان‌های خارجی اسیر شده به دست حماس، بازار را بیش از پیش به نسبت به حل بحران در روزهای آینده ناامید کرده است.
تدوام ریزش ارزش پول در خاورمیانه
در کناراقتصاد ایران که مولفه ارز در آن پیش از جنگ هم تعیین کننده بود، مصر هم به عنوان کشوری هم مرز با غزه، از نوسان اقتصادی پول خود در برابر دلار و ارزهای خارجی آسیب دیده است. مصر حدود ۸ مایل با غزه مرز مشترک دارد و طبیعی است که برای ورود جنگ زدگان طرف مذاکره قرار گیرد. اما پول این کشور که آن را در جهان با نام «پوند مصر» می‌شناسند، حول و حوش ۰.۳۲ در برابر هر دلار از زمان آغاز جنگ، در نوسان است. ۲ روز پیش از جنگ کمی به ارزش پول این کشور اضافه شد اما تاریخ جنگ در سرزمین‌های فلسطینی نشان می‌دهد که مصر نمی‌تواند از آن مصون بماند. گرچه پوند مصر در یک سال اخیر هم خود را آسیب‌پذیر نشان داده بود. ارزش آن ۱۸ اکتبر (۲۶ مهر) سال گذشته ۰.۰۵ دلار بود. ترکیه دیگر کشوری است که اقتصاد آسیب پذیرش از آتش جنگ و یورش به سرزمین‌های فلسطین در امان نبوده است. یک سال پیش هم لیر ترکیه مانند پوند مصر، در برابر هر دلار آمریکا ۰.۰۵ دلار ارزش داشت. پیش از جنگ در غزه، ارزش آن به حول و حوش ۰.۰۳۶ دلار رسید و پس از آن مسیر را در شیب سقوط حول و حوش همین نرخ طی کرد.
اسراییل در صدر ریزش پول
پول واحد اقتصادهای عراق و لبنان هم از برافروخته شدن خشم حماس و اسراییل علیه یکدیگر آسیب دیدند. دینار عراق که توانسته بود ۲۳ دی ماه سال گذشته کمی از ارزش از دست رفته‌اش را پس بگیرد و در برابر هر دلار به ۰.۰۰۷ برسد و ۱ روز پیش از جنگ هم ۰.۰۰۰۸ دلار ارزش داشت، حالا ارزشی معادل ۰.۰۰۰۷۶ دلار را در خود حفظ کرده است. پوند لبنان هم به عنوان خروجی اقتصاد این کشور دی ماه سال گذشته کمی احیا شده بود و حدود ۰.۰۰۰۷ دلار ارزش داشت اما پس از آن ریخت. پیش از شروع جنگ ارزش هر پوند لبنان ۰.۰۰۰۰۷ دلار ارزش داشت حالا اما با نرخ ۰.۰۰۰۰۶۶ در برابر هر دلار آمریکا ارزش‌گذاری شده است. بررسی نموداری ریزش ارزهای یاد شده نشان داده که اسراییل با حدود ۳ درصد ریزش، ایران با بیش از ۱.۵ درصد و مصر، ترکیه، عراق هر یک به ترتیب با بیش از نیم درصد ریزش و لبنان هم با نیم درصد، بیشترین آسیب را در ارزش خود متحمل شده اند. گرچه انتظار می‌رفت که بحران غزه به حوزه پولی خلیج فارس تسری پیدا نکند اما عمان کمی با ریزش ارزش پول خود مواجه شده و مجدد آن را پس گرفت. در زمان شروع جنگ هر ریال عمان برابر ۰.۳۸ دلار شد اما پس از آن ارزش ۰.۳۹ دلاری یک سال پیش خود را دست گرفت. در نتیجه ریال عمان نزدیک به صفر درصد ریزش داشت.