تبدیل محتوای کانال‌های یوتیوب به درآمد، هنوز در ایران آنچنان که باید، جا نیفتاده است اما این وضعیت به دلیل افزایش تورم و بی‌ثباتی مشاغل، آرام آرام در حال تغییر است. لازم است که زیر و بم این شغل پرهیجان را بشناسیم تا در صورت امکان به استقبالش برویم.
به گزارش شاخص آنلاین، پلتفرم تولید محتوای یوتیوب در سال‌های گذشته جای پای خود را در بازار تبلیغات محکم کرده است. داده‌های مربوط به این بخش نشان می‌دهند که درآمد یوتیوبرها (تولید کنندگان محتوا برای یوتیوب) از پخش تبلیغات از ۳ میلیارد و ۶۰۵ میلیون دلار در سه ماهه چهارم سال ۲۰۱۸ به ۹ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار در ۳ ماهه چهارم سال ۲۰۲۳ رسیده است.
یوتیوب به لطف قدرتی که گوگل به آن بخشید، در هر وسیله هوشمندی رسوخ کرده است؛ به طوری که امروز به یک بیزینس چند صد میلیارد دلاری تبدیل شده است. بیزینس اینسایدر در گزارشی به نقل از مایل ناتانسون، تحلیل‌گر وال استریت، نوشته است که تخمن زده می‌شود که ارزش یوتیوب به ۴۰۰ میلیارد دلار می‌رسد. این در شرایطی است که ارزش نتفیلیکس که در حوزه پخش فیلم و سریال فعالیت می‌کند، به ۲۶۱ میلیارد دلار می‌رسد.
این قدرت درآمدزدایی از ناحیه تبلیغات، به یوتیوب کمک کرده است که میزبان تولید محتوای رایگان برای حدود ۶۱ میلیون یوتیوبر در سراسر جهان باشد؛ در حالی که ۲.۴۹ میلیارد نفر کاربر ماهیانه دارد. در واقع به ازای هر کاربر ماهیانه، یوتیوب ۰.۰۲۴ تولیدکننده محتوا وجود دارد. می‌توان نتیجه گرفت که هنوز برای اضافه شدن میلیون‌ها تولیدکننده محتوا ظرفیت وجود دارد. اما آنچه یوتیوب را برای این ۶۱ میلیون نفر به مانند تخم طلا ارزشمند می‌کند، درآمد دلاری است.
بسیاری از ایرانی‌ها هنوز به سراغ این ظرفیت نرفته اند؛ چرا که اساسا نه از تولید محتوای جذاب و فراگیر شناخت چندانی دارند و نه اینکه خبر دارند می‌شود از یوتیوب درآمد داشت؛ البته باید شرایط خاصی داشته باشید تا مشمول حمایت مالی این پلتفرم شوید اما به دست آوردن آن به زحمتش می‌ارزد. یوتیوب در قالب ویدوئوهای کوتاه (شورت ها)، پخش زنده و ویدئوهای بلند، تولید محتوا را مورد حمایت قرار می‌دهد.
برای اینکه بتوان از یوتیوب شروع به درآمدزایی کرد، باید به شرایط مد نظر آن برای یک کانال یوتیوبی دست یافت. وقتی این شرایط به دست آمد،می‌گویند که کانال «مانیتایز» شده یا به پول‌سازی رسیده است. برای رسیدن به این هدف باید ۱۰۰۰ سابسکرایب (عضویب در کانال) و ۴ هزار بیننده در ۱۲ ماهه پیش از مانیتایز شدن داشته باشید. تا مرحله مانیتایز شدن همه چیز مجانی است.
پس از گذاران این مرحله، باید حساب «گوگل ادسنس» باز کنید. با توجه به اینکه حساب ادسنس نیاز به ارائه شماره حساب خارج از کشور دارد، برای افرادی که در ایران زندگی می‌کنند، امکان انجام آن وجود ندارد. گرچه شرکت‌هایی که درآمد یوتیوب را برای کانال‌ها نقد می‌کنند، حساب ادسنس هم افتتاح می‌کنند.
به شرکت‌هایی که درآمد یوتیوب را نقد می‌کنند، در همه جای جهان نیاز است اما در سایر کشورها (غیر تحت تحریم) افراد خود می‌توانند حساب گوگل ادسنس باز کنند. راه دیگر این است که افراد از بستگان خود در خارج از کشور (ترکیه، امارات و…) بخواهند که یک حساب ادسنس برای آن‌ها باز کنند اما این افراد مشمول پرداخت مالیات می‌شوند. به همین دلیل، خیلی‌ها سراغ این روش نمی‌روند. پس از این مرحله، همان شرکتی که حساب ادسنس یوتیوبرها را فعال کرده است، می‌تواند گوگل ادسنس اختصاصی را به کانال یوتیوب متقاضی متصل کند.
به شرکت‌هایی که واسطه یوتیوب و صاحب کانال می‌شوند، MCN می‌گویند. در همه جای جهان راه ارتباط تولیدکنندگان محتوا با شرکت یوتیوب، یک MCN است. در ایران هم چندین شرکت MCN وجود دارد. گرچه برخی از افرادی که زیر و بم این کار را می‌شناسند می‌گویند شرکت‌هایی که در ایران خود را MCN معرفی می‌کنند، مستقیم مورد تایید شرکت یوتیوب نیستند و اینها خود به یک MCN مورد تایید یوتیوب در خارج از کشور متصل شده اند.
در هر حال، پس از مانیتایز شدن و اتصال به یک MCN مشمول پرداخت کارمزد می‌شوید که محل اصلی درآمد MCN می‌شود. البته MCN تنها خدمتی که ارائه می‌دهد، متصل شدن ادسنس به کانال یوتیوب نیست. همانطور که گفته شد، کار مهم چنین شرکت‌هایی دریافت پول پخش تبلیغات از یوتیوب و واریز آن به حساب یوتیوبر است.
MCN کارهای دیگری هم انجام می‌دهد: سئو کانال (چک کردن شرح ویدئو به لحاظ استفاده از کلمات کلیدی و بررسی عنوان ویدئو به لحاظ جذابیت)، مراقبت از کپی رابت و جلوگیری از نقص آن که یوتیوب به شدت بر روی آن حساس است، ارائه مشاوره برای افزایش تعامل مخاطبان با کانال (افزایش سابسکرایب، گرفتن لایک، بالا رفتن به اشتراک‌گذاری پست ها).
در همین حال، یوتیوب، مسئول نقض کپی رایت را شرکت MCN می‌داند و در صورت افزایش این موارد در کانال ها، که به آن «استرایک» شدن می‌گویند، حساب گوگل ادسنس MCN را می‌بندد. از آنجا که MCN عمده کانال‌های یوتیوبی تحت پوشش خود را به یک ادسنس عمومی متصل می‌کند، در صورتی که حتی چند کانال محدود از بین ده‌ها کانال کپی رایت را نقض کنند، کل حساب ادسنس بسته می‌شود و تمامی پست‌هایی که در کانال‌ها قرار گرفته اند، حذف می‌شوند. سخت گیری یوتیوب برای استرایک کردن ادسنس بسیار جدی است.
به همین دلیل برخی یوتیوبرها حاضرند با هزینه بیشتر از MCN خود، ادسنس اختصاصی بخرند. هزینه مربوط به کارمزد ادسنس اختصاصی، بیشتر از نوع عمومی آن است. در نهایت همه این کارها انجام می‌شود که کار تولید محتوا به درآمدزایی برسد اما بدون انجام یک سئوی خوب و محتوای کاربرپسند، درآمد زیادی از تبلیغات نصیب مدیران کانال‌ها نمی‌شود؛ ضمن اینکه ۴۵ درصد هزینه تبلیغات هر کانال به صورت ماهیانه نصیب یوتیوب می‌شود. به بیان دیگر درآمد ناخالص یوتیوبر پس از کسر کارمزد یوتیوب به حساب MCN واریز می‌شود.
در نتیجه بدون تولید متحوای جذاب و تخصصی، نمی‌توان به درآمد خالص قابل توجهی از طریق یوتیوب رسید. برای دسترسی به مخاطب باید چارچوب درآمدی یوتیوب را بشناسید. یکی از مهم‌ترین بحث‌ها در محاسبه درآمد ناخالص RPM (درآمد به ازای هر هزار بار بازدید) است. بنابراین مبنای محاسبه درآمد ناخالص یوتیوبر، هر هزار بازدید است. RPM به دلار سنجیده می‌شود. هرچه قدر محتوای شما جذاب‌تر و پربازدیدتر باشد، تبلیغات زیادتری دریافت می‌کنید؛ به ویژه تبلیغات رد شونده. این تبلیغات بین ویدئوها پخش می‌شوند و مخاطب قبل از بستن آن‌ها، ناچار به مشاهده چند ثانیه‌ای است.
تدابیر و امکانات مختلفی موجب افزایش RPM می‌شود اما برای دست یافتن به RPM بالا نیاز به ایجاد کانال‌های تخصصی، سئوی خوب، ویرایش تمیز بر روی ویدئوها، پخش چهره یوتیوبر در ویدئوها و… داریم. در ضمن، کانال‌هایی که موضع فعالیت آن‌ها مربوط به مسائل مالی و سرمایه‌گذاری است، RPM بالاتری دریافت می‌کنند. RPM این کانال‌ها به ۲۹ دلار و ۳۰ سنت می‌رسد. به طور معمول کمترین RPM بر روی کانال‌های آشپزی شناسایی شده است که به ۲ دلار می‌رسد.
اما برای محاسبه درآمد ناخالص از یوتیوب، باید RPM را ضرب در تعداد بازدید در روز، تقسیم بر ۱۰۰۰ کنید. برای نمونه اگر RPM شما به ۱۰ دلار (معادل ۶۱۰ هزار تومان) برسد و تعداد بازدیدهای روزانه‌تان ۱۰۰۰ باشد، روزی ۶۱۰ هزار تومان درآمد ناخالص دارید. پس از کسر سهم ۴۵ درصدی یوتیوب، ۳۳۵ هزار و ۵۰۰ تومان می‌ماند. از این میزان ۱۴ تا ۱۸ درصد سهم کارمزد شرکت MCN و مالیات است. ۱۴ درصد به درآمدهای پایین‌تر و ۱۸ درصد به درآمدهای بالاتر برخورد می‌کند.
برای نمونه اگر ۱۴ درصد را از این میزان درآمد کسر کنیم، روزانه ۲۸۸ هزار و و ۵۳۰ تومان برای یوتیوبر باقی می‌ماند. بر این اساس، در ماه‌های ۳۱ روزه، ۸ میلیون و ۹۴۴ هزار و ۴۳۰ تومان و در ماه‌های ۳۰ روزه ۸ میلیون و ۶۵۵ هزار و ۹۰۰ تومان درآمد ایجاد شده است. یکسال این درآمد هم به ۱۰۵ میلیون و ۶۰۱ هزار و ۹۸۰ تومان می‌رسد.
البته این سطح درآمد مد نظر یوتیوبرهای حرفه‌ای نیست و بیشتر برای افرادی خوب است که تازه به تولید محتوا پا گذاشته اند. برای نمونه یوتیوبر حرفه ای، می‌تواند RPM خودش را به ۲۰ دلار برساند و ۱۰ هزار بازدید روزانه داشته باشد. در این صورت، درآمد ناخالص روزانه‌اش به ۱۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان می‌رسد. پس از کسر سهم یوتیوب ۶ میلیون و ۷۱۰ هزار تومان می‌ماند.
بیشتر بخوانید
در صورتی که ۱۸ درصد کارمزد و مالیات هم از این رقم کسر شود، روزانه ۵ میلیون و ۵۰۲ هزار و ۲۰۰ تومان درآمد خالص به جا می‌ماند. در این شرایط، در ماه‌های ۳۱ روزه ۱۷۰ میلیون و ۵۶۸ هزار و ۲۰۰ تومان و در ماه‌های ۳۰ روزه ۱۶۵ میلیون و ۶۶ هزار تومان درآمد خالص ایجاد می‌شود. سرجمع برای یک سال هم ۲ میلیارد و ۱۳ میلیون و ۸۰۵ هزار تومان درآمد ثبت شده است.
برای رسیدن به این سطح درآمدی، نیاز به تولید روزانه محتوا نیست اما لازم است که بر روی محتوایی که تولید می‌شود، کار شود تا به طور متوسط روزانه ۱۰ هزار بازدید کننده به کانال سر بزنند و محتوا را تماشا کنند. قاعدتا هرچه ویدئوهای جذاب و بلندتری تولید شود که مخاطب را تا انتها با خود همراه کند، RPM بالاتری به دست می‌آید. در نهایت، درآمد به دست آمده ۲۰ تا ۲۵ روز پس از پایان هر ماه از سوی یوتیوب به حساب MCN واریز می‌شود و ۳ تا ۴ روز بعد هم به حساب یوتیوبر می‌نشیند. در واقع، یک ماه طول می‌کشد تا حساب هر ماه تسویه شود.