بلومبرگ مدعی شد بازار سهام ایران با حضور بیش از ۶۰۰ شرکت در ۵۰ صنعت، بزرگ‌ترین بورس ناشناخته دنیا بوده و فقط یک شرکت سرمایه‌گذاری خارجی فعالیت دارد!
خبرگزاری بلومبرگ در گزارشی نوشت: بررسی بازار سهام ایران از نگاه کارشناسان نشان می‌دهد این بورس با داشتن بیش از ۶۰۰ شرکت در ۵۰ صنعت مختلف، بزرگ‌ترین بازار سهام ناشناخته در دنیا است!
مچ وجتال مدیر شرکت آمتلون تنها شرکت سرمایه‌گذاری خارجی بورس ایران، معتقد است: یکی از دلایل ناشناخته بودن این بازار در دنیا، عدم دسترسی به سایت بازار سهام ایران با آی پی کشورهای غربی بهدلیل تحریم‌ها، عدم‌دسترسی به داده‌ها است. با این حال شرکت آمتلون با راه اندازی یک دفتر در تهران، اطلاعات لازم را به‌دست می‌آورد و سود سهام شرکت‌ها را دریافت می کند.
میانگین 15 درصدی سود دلاری سهام
اگرچه سود سهام شرکت‌ها بالا است اما شرکت‌ها با کمبود سرمایه مواجه اند و سعی می‌کنند پرداخت سودها را تا آنجا که می‌توانند به تاخیر بیندازند. میانگین سود دلاری سهام 100 شرکت برتر حدود 15 درصد بوده و در نتیجه ریسک سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها محدود است.
همچنین هرچند ایران کشوری با سطح درآمد متوسط تلقی می‌شود، اقتصاد آن در مقایسه با آنچه که می‌توانست باشد بسیار کوچک باقی مانده و دارای تولید ناخالص داخلی حدود 200 میلیارد دلاری است اما ترکیه دارای تولید ناخالص 800 میلیارد دلاری است.
علاوه بر تحریم‌ها، کنترل سرمایه توسط دولت و نبود سرمایه‌گذار خارجی از دلایل کوچک ماندن اقتصاد ایران در مقایسه با کشورهای همسایه است.
برخلاف اقتصاد متلاطم ایران، بازار سهام آن همواره از آرامشی نسبی برخوردار بوده و حتی در شوک‌های سیستماتیک مانند جمپ غزه و ترور سردار سلیمانی، عملکرد مناسبی نشان داده و بیش از 10 درصد افت نکرد.
بزرگ‌ترین مشکل بورس ایران
بزرگ‌ترین مشکل بورس ایران، شوک‌های ژئوپلیتیک نیست بلکه کمبود سرمایه است. همچنین علاقه مندی بالای سهامداران خرد به بازارهای املاک و خودروی دست دو نیز از دیگر نکات جالب است.
در سال‌های اخیر جریان وجوه درگردش شرکت‌ها بسیار پایین بوده و میانگین بازده 15 سال‌گذشته این بازار به دلار و طبق عملکرد شاخص‌کل سالانه حدود 11 درصد است. نکته عجیب ماجرا این است که همه اینها در شرایط تحریم، تورم بالا و کاهش شدید ارزش ریال اتفاق افتاده است. بازده بورس آمریکا طبق شاخص S&P500 و با نرخ بهره صفر حدود 20 درصد بود.
از عجایب بازار سهام ایران
عدم نوسان بورس همزمان با نوسانات زیاد ارزی یکی دیگر از عجایب بازار سهام ایران است. هر حرکت ارزی در آمریکا، واکنش آنی قیمت سهام حساس به نرخ ارز را در پی دارد اما در ایران، بازار سرمایه با تاخیر حدودا 2 ماهه به نوسانات نرخ ارز واکنش بسیار محدودی نشان می‌دهد.
این تاخیر فرصتی برای پیدا کردن واکنش مناسب به‌دست سرمایه‌گذار می‌دهد. دلیل این اتفاق این است که بیشتر شرکت‌های بورس ایران، صادراتی هستند و از کاهش ارزش ریال، سود می‌برند.
90درصد از معاملات روزانه بازار سهام توسط سهامداران خرد انجام می‌شود و درنتیجه تصمیم‌گیری احساسی دخالت بیشتری در معاملات دارد. احساسات سهامداران خرد بیشتر تحت‌تاثیر عواملی مانند نرخ ارز، سرعت تغییر قیمت (momentum) و نرخ بهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بازاری (نه‌نرخ بهره اعلامی بانک‌مرکزی) قرار دارد.
یکی از اثرات اقتصاد ناپایدار ایران بر بورس، افق دید کوتاه مدت سرمایه‌گذاران است. بهدلیل ناپایداری اقتصاد و وجود همیشگی بحران، افراد حقیقی و شرکت‌ها ترجیح می‌دهند تا جای ممکن سرمایه‌گذاری را به تعویق بیاندازند. چون همواره نوعی از بحران در کشور وجود دارد و هر فرد برای تصمیم‌گیری به 6 یا 12 ماه پیش رو نگاه می‌کند. انبارهای شرکت‌ها تنها به‌اندازه‌‌‌‌‌ای مواد اولیه دارند که بتوانند در زمان فعلی تولید کنند. شرکت‌های ایران بر مبنای بهینه سازی سازماندهی نمی‌شوند بلکه بر مبنای نجات سازمان می‌یابند.
چند دارایی محبوب سهامداران خرد
در ایران چندین کلاس دارایی برای سرمایه‌گذاران خرد وجود دارد. اولین و بزرگ‌ترین نوع دارایی سهامداران خرد ایران، املاک و مستغلات است که جزو دارایی‌های مشهود و کاملا قابل‌فهم در سراسر دنیا به‌شمار می‌رود و به همین دلیل در آمریکا محبوبیت زیادی ندارد. محبوبیت این دارایی در ایران به حدی بالا است که تا 30 درصد از مسکن‌‌‌‌‌های تهران خالی از سکنه هستند و حتی اجاره داده نمی‌شوند.
این خانه‌‌‌‌‌ها به‌عنوان پس‌‌‌‌‌انداز دارایی به‌شمار می‌روند و عملا پول‌های دفن‌‌‌‌‌شده در بهترین نقاط تهران هستند. قیمت خانه‌‌‌‌‌ها بسیار بالا بوده به حدی که ارزش آپارتمان 100 متری در شمال تهران و در کشوری مانند ایران چند میلیون دلار است.
بازار اتومبیل های کارکرده هم دومین بازار محبوب سهامداران خرد ایران است. این کالا به‌عنوان دریچه‌‌‌‌‌ای برای حفظ سرمایه در برابر تورم و کاهش ارزش پول ملی عمل می‌کند. از آنجا که نرخ ارز در ایران بسیار ناپایدار است، هر فرد به عنوان یک معامله‌‌‌‌‌گر ارز عمل می‌کند و چون به دلیل کنترل سرمایه توسط دولت امکان خرید دلار بدون محدودیت وجود ندارد، افراد به خرید دیگر دارایی‌ها روی‌‌‌‌‌می‌‌‌‌‌آورند.
اوراق خزانه نیز جزو دارایی‌های محبوب محسوب می‌شوند. این اوراق تا سررسید دو‌ساله حدود 25درصد پرداخت می‌شوند.