یک کارشناس اقتصادی با اشاره به گزینه جدید اتصال هند به اروپا و ایجاد رقابت در حوزه کریدورها نوشت: فعالسازی هر چه سریع تر کریدور شمال-جنوب علی الخصوص فعالسازی بندر چابهار و راه‌های ارتباطی به آن باید در اولویت دولت قرار بگیرد.
مهدی کریمی کارشناس اقتصادی در یادداشتی به موضوع کریدورهای بین المللی پرداخت و نوشت: توسعه بندر چابهار، دسترسی هند را به بازارهای آسیای مرکزی و اروپای شرقی به خصوص روسیه از طریق راهگذر شمال-جنوب برقرار می سازد که اثربخشی آن در اقتصاد کشور، وابسته به عزم دولت در تقویت این کریدور می باشد.
کریدور عرب-مدیترانه، سواحل غربی هند (بنادر بمبئی و جواهر لعل نهرو) بندر جبل‌علی(امارات)، عربستان، اردن، بندر حیفا (رژیم اشغالگر صهیونیستی) و بندر پیرائوس (یونان) را از طریق دریای مدیترانه به اروپا متصل می‌کند. البته این کریدور، شاخه‌هایی به بندر مرسین ترکیه و بندر اسکندریه مصر نیز دارد که به جذابیت تجاری آن می افزاید. در واقع معماری این اتصال جدید، ریشه در عادی سازی روابط دیپلماتیک بین امارات متحده عربی و رژیم اشغالگر صهیونیستی در سال 2020 یا همان پیمان ابراهیم دارد که موجب اتصال ریلی آن ها از طریق عربستان سعودی و اردن شده است.
مزیت رقابتی این کریدور، کاهش زمان سفر از بندر بمبئی به پیرائوس به 10 روز است که در مقایسه با عبور از کانال سوئز، زمان را تا 40 درصد کاهش می دهد. این امر با تکمیل 230 کیلومتـر باقی مانده از خـط ریلـی جبـل‌علی-حیفـا محقق می شود. لازم به ذکر است که با توجه به رشد 30 درصدی تجـارت میـان اروپـا و هنـد در دهـه گذشـته، هند مصمم به فعالسازی این کریدور است. رقابت اقتصادی با چین، تنش‌های موجود با پاکستان، تعریف نقش جدید خود در امنیت غذایی جهان، تثبیت منافع اقتصادی خود به واسطه روابط نزدیک با اروپا و آمریکا و برجسته کردن نقش خود در نظم نوین جهانی آتی عواملی است که هند را به حمایت از این کریدور سوق داده است.
هند دومین تولید کننده بزرگ گندم جهان پس از چین است. جنگ روسیه و اوکراین و بحران غذایی ناشی از آن، این کشور را به فکر تعریف نقش ویژه در تامین امنیت غذایی جهان انداخته است. تدوین پروژه کریدور غذایی هند-خاورمیانه و سرمایه‌گذاری چند میلیارد دلاری عربستان و امارات در این پروژه ناشی از همین امر است که ضرورت مشارکت و ارتباط میان آن ها را افزایش داده است.
از طرفی، همکاری عربستان و امارات با دولت و شرکت‌های خصوصی و بزرگ هند برای تولید پتروشیمی با ارزش افزوده بالاتر در این کشور، همکاری امارات با هند در بخش کشاورزی و تکنولوژی های آن، همکاری نزدیک رژیم صهیونیستی و هند برای تولید نیمه هادی‌ها و پهپادهای بسیار پیچیده، سرمایه‌گذاری‌های مشترک در انرژی سبز، باتری الکتریکی، خودروی الکتریکی، ایستگاه‌های شارژ باتری، کشاورزی مبتنی بر فناوری، ایجاد یک صندوق سرمایه گذاری 3 میلیارد دلاری توسط شرکت اماراتی DP World با مشارکت صندوق سرمایه‌گذاری زیرساخت ملی هند در بنادر غربی هندرا، ناواشوا و کوچی هند و همچنین واگذاری بندرگاه حیفا رژیم صهیونیستی به شرکت هندی Adani به ارزش ۱.۲ میلیارد دلار، تضمین مناسبی برای قوام‌بخش بودن کریدور عرب-مدیترانه با گره زدن منافع اقتصادی آن‌ها به یکدیگر و حمایت کشورهای درگیر و فعال در این کریدور است.
در حال حاضر با وجود گذشت چندماه از عملیات طوفان الاقصی، برخی شرایط مسیر عرب مد تغییر یافته است. در حالی که خدشه جدی به امنیت رژیم صهیونیستی و حملات چندباره گروه های مقاومت به حیفا امتداد این مسیر به اروپا و تبدیل آن به یک کریدور بین المللی را با چالش مواجه ساخته، اما مشارکت کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در ایجاد یک مسیر زمینی مستقل برای این رژیم جهت خلاص کردن شریان های تجاری آن از حملات یمن در تنگه باب المندب، قطعه های مسیر زمینی آن را به شرایط عملیاتی نزدیک تر کرده است.
با این که کریدور عرب – مدیترانه می توانـد دسترسـی هنـد بـه بازارهـای اروپایـی را بـدون عبـور از ایـران، جمهـوری آذربایجـان و روسـیه فراهـم کنـد اما نمی تواند تمام دغدغـه و نیاز هنـد برای سیاست های اقتصادی خود را مرتفع سازد. کشورهای آسیای مرکزی که محصور در خشکی بوده و اقتصاد در حال توسعه دارند، مقصدهای تجاری مناسبی برای هند به شمار می روند. از سوی دیگر شروع جنگ روسیه و اوکراین و تحریم های غرب علیه مسکو، روسیه را به سمت بازارهای جدید کشانده است که در صدر آن ها چین، هند و ایران قرار دارند.
مزیت مسیر عبوری از ایران برای هند، به منظور دسترسی به بازارهای آسیای مرکزی، روسیه، افغانستان و قفقاز جنوبی اجتناب ناپذیر است. بندر چابهار که تنها بندر اقیانوسی ایران است، این دغدغه هند را مرتفع می کند.
فعالسازی هر چه سریع تر کریدور شمال-جنوب علی الخصوص فعالسازی بندر چابهار و راه‌های ارتباطی به آن باید در اولویت دولت قرار بگیرد. ایران باید در نظم جهانی جدید، موقعیت ژئواستراتژیک خود را بهبود ببخشد. همکاری‌های اقتصادی کشورهای ذینفع کریدور شمال-جنوب و گره خوردن منافع آتی آن ها با یکدیگر، فعالسازی کریدور خلیج فارس-دریای سیاه، پشتیبانی کریدور آسیای مرکزی-خلیج فارس و اتصال جنوب شرق آسیا و آفریقا به بخش های شمالی ایران، فرصت های بی نظیری است که احیای کریدور شمال-جنوب در اختیار ایران قرار می دهد.
از طرفی، دولت به دلیل شرایط فعلی خود، قادر به تامین سرمایه لازم برای احداث زیرساخت های بندری، ریلی و جاده ای کریدور شمال - جنوب به ویژه بندر چابهار نیست که توصیه می‌شود با استفاده از مدل‌هایی چون شرکت سهامی عام پروژه محور، بخش غیردولتی را وارد این عرصه بکند.