استقلال و پرسپولیس ۱۲ دی ماه در فرابورس عرضه می‌شوند. شرایط واگذاری و قیمت سهام اما نشان می‌دهد که دست هواداران به مالکیت باشگاه محبوبشان نخواهد رسید.
به گزارش شاخص آنلاین،آن طورکه فرا بورس ایران اعلام کرده 12 دی ماه 51 درصد از سهام باشگاه پرسپولیس و استقلال عرضه خواهد شد. قیمت پایه بلوک 51 درصدی سهام پرسپولیس 2116 و استقلال 1850 میلیارد تومان تعیین شده است. در صورتی که سهام این دو باشگاه در هفته دوم دی ماه فروخته شود این دو باشگاه عملا به مالکان جدید واگذار خواهد شد با این حال همچنان وزارت ورزش به نمایندگی از دولت بخش مهمی از سهام را در اختیار خواهد داشت.
این؛ تدبیری است که برای خارج شدن استقلال و پرسپولیس از زیر فشار فدراسیون فوتبال آسیا (AFC) اندیشیده شده است. فدراسیون فوتبال آسیا مالکیت مشترک استقلال و پرسپولیس را نمی‌پذیرد و اصرار دارد که اگر این دو باشگاه دریافت مجوز حرفه‌ای شرکت در لیگ قهرمانان آسیا را می‌خواهند، باید از قرار گرفتن زیر دست مالک مشترک خلاص شوند.
ساختار مالکیت تعاونی و خصوصی
در نتیجه واگذاری ۵۱ درصد سهام این باشگاه‌ها نه ناشی از میل دولت، بلکه اجبار است. البته واگذاری باشگاه‌های فوتبال در بازارهای سهام خیلی مرسوم نیست؛ چرا که در بیشتر کشورها دولت‌ها یا از ابتدا وارد باشگاه داری نشده‌اند یا اینکه باشگاه‌های دولتی را به شرکت‌های خصوصی واگذار کرده اند.
البته واگذاری در برخی کشورها مانند انگلیس و اسپانیا که در سطح جهانی، دارای لیگ تراز اول هستند، متفاوت است. برای نمونه در انگلیس، سهام باشگاه‌ها در بورس عرضه می شود . مالکیت بخشی از سهام این باشگاه‌ها در دست سهامداران خرد است اما بخش عمده سهام را شرکت‌های بزرگ، میان خود تقسیم کرده اند. در نتیجه مدیران باشگاه نه از سوی هواداران بلکه از سوی سرمایه گذاران ثروتمند، تعیین می‌شوند.
این در شرایطی است که مالکیت عمده باشگاه‌های اسپانیا در میان هواداران توزیع شده است. به این شیوه که تعاونی هواداران، مالک باشگاه است. برای نمونه، باشگاه رئال مادرید که در برهه‌ای در اختیار پادشاهی اسپانیا قرار داشت، از سوی تعاونی هواداران تامین مالی می‌شود.
میشل پلاتینی، اسطوره فوتبال جهان، مالکیت رئال مادرید را به کلیسای کاتولیک تشبیه کرده است. او گفته که رئال نوعی دین برای میلیون‌ها نفر است و نمی‌توان آن را در دست ۱ نفر گذاشت.
البته تعیین «رئیس باشگاه» برخلاف شیوه انتصاب پاپ است. در کلیسای کاتولیک، پاپ از سوی کاردینال‌ها برگزیده می‌شود اما رئیس رئال مادرید در یک انتخابات سراسری که اعضای تعاونی هواداران آن را برگزار می‌کنند، انتخاب می‌شود. بارسلونا دیگر باشگاه رقیب رئال هم، ساختار اقتصادی تعاونی محور دارد.
در لیگ فوتبال آلمان هم یک چنین ساختاری وجود دارد؛ البته تمام مالکیت آن در دست هواداران قرار ندارد اما هواداران دست بالا را در مدیریت باشگاه و تمرکزدایی از مالکیت دارند.
در آلمان ۵۱ درصد سهام باشگاه‌ها در دست هواداران است. در نتیجه هیچ سرمایه‌گذاری دست بالا را در تصمیم گیری ندارد؛ البته در باشگاه «بایر مونیخ» درصد مالکیت هواداران به ۷۵ درصد می‌رسد و باقی سهام به میزان ۲۴.۹۹ درصد در دست شرکت‌های آدیداس (۸.۳۳ درصد)، خودروسازی آئودی (۸.۳۳ درصد) و شرکت خدمات مالی آلیانز (۸.۳۳ درصد) است.
با وجود اینکه آلیانز تنها ۸.۳۳ درصد سهام بایرمونیخ را در اختیار دارد اما «آلیانز آرنا»، استادیوم خانگی بایرنی‌ها را با صرف ۳۴۰ میلیون یورو تجهیز کرد و به اسپانسر این ورزشگاه تبدیل شد.
احتمال تبانی و اخطار AFC
با وجود اینکه در جهان چنین ساختارهایی به لحاظ توزیع مالکیت باشگاه‌های مطرح و پول ساز، پیش بینی شده است، در ایران وزارت ورزش همچنان بخش عمده سهام دو باشگاه مطرح پایتخت را در اختیار خواهد داشت. ۵۱ درصد دیگر هم میان اشخاص حقوقی که به لحاظ درآمدی توانمند هستند، توزیع می‌شود.
پیشتر در زمانی که حجت الله عبدالملکی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بود، پیشنهاد داده بود که مالکیت تعاونی از نوع اسپانیایی در واگذاری استقلال و پرسپولیس لحاظ شود اما از آنجا که فرایند واگذاری این دو باشگاه به وزارت اقتصاد سپرده شده ، در نهایت واگذاری بورسی در دستور کار قرار گرفت.
این در شرایطی است که فدراسیون فوتبال آسیا از اساس نمی‌خواهد که دولت یا یک مالک عمده، دست بالا را در مالکیت هر دو باشگاه داشته باشد؛ چرا که احتمال تبانی مالک در لیگ حرفه‌ای آسیا را بالا می‌برد.
شرایط خرید استقلال و پرسپولیس
فرابورس ایران در روند واگذاری سهام شرکت‌ها باید شرایط مدنظر سازمان بورس و اوراق بهادار را رعایت کند.
یکی از این شروط دریافت سپرده حضور در رقابت است؛ مشتری باید ۱۰ درصد قیمت پایه کل را به عنوان سپرده به کارگزار خرید منتتقل کند. با توجه به قیمت پایه کل پرسپولیس که به ۲۱۶۱ میلیارد تومان می‌رسد، مبلغ سپرده خرید آن به بیش از ۲۱۶ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان می‌رسد.
قیمت پایه کل سهام استقلال هم ۱۸۵۰ میلیارد تومان تعیین شده است که در نتیجه برای خرید آن باید حداقل ۱۸۵ میلیارد تومان سپرده‌گذاری انجام شود. به نظر نمی‌رسد که یک هوادار عادی استقلال و پرسپولیس چنین پولی را برای سپرده‌گذاری در اختیار داشته باشد.
البته امکان تشکیل کنسرسیوم خرید هم وجود دارد اما بازهم هواداران عادی قادر به تشکیل چنین کنسرسیومی نیستند. البته اگر چنین پولی را برای سپرده‌گذاری تامین کنید، می‌توانید سرخ آبی‌ها را در اقساط ۶ساله به فاصله ۶ ماه و با سود ۲۳ درصد بخرید که بازهم یک هوادار چنین سرمایه‌ای را در اختیار ندارد.
ساختار کج باشگاه داری
در هر صورت این دو باشگاه پس از ۱۲ دی ماه هم به هوادارانشان نخواهند رسید.
در نتیجه یک سوی باشگاه در دست دولت است تا تصمیمات سیاسی خود را در فوتبال ارجحیت دهد و سوی دیگر آن در اختیار مالکان ثروتمند است که احتمالا نه از باشگاه داری روز جهان چیزی می‌دانند و نه از ساختار اقتصادی فوتبال خبری دارند؛ چه اینکه در ایران نه ساختاری برای تسلط باشگاه‌ها بر حق پخش مسابقات باشگاه‌ها وجود دارد و نه اینکه دو باشگاه حتی یک استادیوم‌های حرفه‌ای در قد و قامت کشورهای همسایه مانند ترکیه، قطر و امارات در اختیار دارند تا بتوانند با برگزاری مسابقات مختلف از آن درآمدزایی کند.
در ساختار باشگاه داری حرفه ای، ۵۰ درصد درآمد باشگاه‌ها از حق پخش مسابقات به دست می‌آید اما در ایران باشگاه‌ها هنوز بر سر دریافت ابتدایی‌ترین پایه درآمدی خود از صدا و سیما مشکل دارند و مبلغ واقعی آن را دریافت نمی‌کنند؛ حتی پول تبلیغات بین بازی هم از سوی صدا و سیما به باشگاه‌ها به درستی پرداخت نمی‌شود.