با اینکه همه از پیش انتظار داشتند که درخواست اپراتورها برای افزایش قیمت اینترنت از سوی دولت اجابت شود، افزایش حداقل ۳۰ درصدی بهای تمام شده اینترنت برای مشتری، جنجال برانگیز شد.
به گزارش شاخص آنلاین، از آنجا که مصرف اینترنت در ایران، هزار و یک داستان در خود دارد، هر بار افزایش تعرفه ها، یک سوزن به اپراتورها می‌زند و یک جوالدوز به دولت. این در شرایطی است که این بار، قیمت بسته‌های اینترنتی فراتر از ۳۴ درصد جهش کرده اند. برای نمونه بسته اینترنتی محبوب ۳۰ روز ۷ گیگابایت که با احساب هزینه‌های جانبی ۳۰ هزار و ۷۸۰ تومان قیمت داشت، حالا بدون احتساب هزینه‌های جانبی ۳۸ هزار تومان و با احتساب این هزینه‌ها ۴۱ هزار و ۴۲۰ تومان ارزش یافته است. در نتیجه ۳۴.۷ درصد به هزینه تمام شده این بسته برای مشتری اضافه شده است. به هر شکل، با اینکه قیمت اصل این بسته نسبت به قیمت قبلی حدود ۲۳.۴ درصد افزایش یافته است اما رشد بهای نهایی آن به بیش از ۳۴ درصد می‌رسد.
بسته‌های دیگر مانند ۱ روزه ۲۵۰ مگابایت که پیش از این ۳۶۰۰ تومان ارزش داشت، حالا با در نظر گرفتن ۹ درصد مالیات ارزش افزوده بیش از۵۲۸۶ تومان هزینه برمی دارد؛ به عبارتی بیش از ۴۶.۸ درصد افزایش را به مشتری تحمیل کرده است. در موردی دیگر، بسته ۱ روزه ۱ گیگابایت از ۶۴۰۰ تومان به ۹۳۷۴ تومان تغییر یافته است که بیش از ۴۶ درصد افزایش را نشان می‌دهد؛ گرچه قیمت پایه این بسته (بدون مالیات) بیش از ۳۴ درصد افزایش یافته است. در همین حال، بسته‌های بلند مدت هم با افزایش ارزش‌گذاری مواجه شده اند.
مالیات بسته‌های اینترنتی
برای نمونه بسته ۱۲ گیگ ۲ ماهه از ۴۶ هزار تومان به ۶۱ هزار و ۹۰۰ تومان (بدون مالیات) و ۶۷ هزار و ۴۷۱ تومان (با مالیات) افزایش یافته است. در نتیجه با در نظر گرفتن مالیات، بیش از ۴۶ درصد افزایش بر روی آن اعمال شده است. ارزش این بسته بدون مالیات هم ۳۴.۵ درصد افزایش را نشان می‌دهد. البته برخی بسته‌های بلندمدت، گرانتر شده اند. بر این اساس، بسته ۹۰ روز ۵۰ گیگ از ۱۱۹ هزار تومان به ۳۰۰ هزار تومان (بدون مالیات) و ۳۲۷ هزار تومان (با مالیات) افزایش یافته است. در نتیجه ۱۵۲ درصد بدون مالیات و ۱۷۵ درصد هم با مالیات بر روی بسته بلندمدت سوار شده است.
در کل، افزایش قیمت، نشان دهنده حجم بالای مالیات تحمیلی به بسته‌های اینترنت و تخلف اپراتورهاست؛ چرا که دولت برای افزایش حداکثر ۳۴ درصدی بسته‌ها مجوز صادر کرده بود اما اپراتورها مالیات را در نظر نگرفته اند.
دولت هم که بر روی قبض مشترکان «مالیات و عوارض» و «درآمد دولت» دریافت می‌کند، به جای اینکه مالیات بسته‌ها را بر مجموع بسته مصرفی افراد در طول یک ماه اعمال کند، در قالب مالیات ارزش افزوده از بابت تک تک آن‌ها مالیات دریافت می‌کند.
از این پس، چنانچه بسته‌های کوتاه مدت را از اپراتورها خریداری کنید، باید بر روی هر بسته ۱ گیگابایتی ۷۷۴ تومان مالیات بپردازید. میزان مالیات بر روی یک بسته ۷ گیابایتی هم به ۳۴۲۰ تومان می‌رسد.
کشورهای دارای ارزان‌ترین اینترنت
بررسی این قیمت‌ها نشان می‌دهد که قیمت هر گیگ دیتا در ایران بدون در نظر گرفتن مالیات به ۵۴۰۰ تا ۶۴۰۰ تومان می‌رسد؛ به طور میانگین ۵۹۰۰ تومان. میانگین قیمت برای هر گیگ تا پیش از افزایش‌های جدید به ۳ هزار تومان می‌رسید که در نتیجه حدود ۱۰۰ درصد به قیمت هر گیگ اضافه شده است.
این میزان افزایش قیمت در کمتر کشوری شکل گرفته است. حتی در کشورهایی که به لحاظ توسعه اقتصادی عقب اُفتاده‌تر از سایرین محسوب می‌شوند، هزینه‌های اینترنت به جای افزایش، کاهش می‌یابد؛ آنهم به لطف توسعه خدمات نسل پنجم اینترنت همراه (۵G) و LTE ۴G.
برای نمونه قیمت اینترنت همراه از سال ۲۰۱۹ به بعد در نیکاراگوئه ۹۹.۱۷ درصد کاهش یافته است. کلمبیا، ساموا و سن مارینو هم توانسته‌اند که تا ۹۸ درصد از هزینه‌های اینترنت مردم بکاهند.
در اسراییل از سال ۲۰۱۹ به بعد بیش از ۹۷ درصد از هزینه‌های اینترنت کاسته شده است. اسراییل به لطف فناوری‌های ۵G و ۴G توانسته است که متوسط هزینه هر گیگ اینترنت را به ۲ سنت یعنی رقمی در حدود هزار تومان کاهش دهد. کشورهایی مانند ایتالیا و فیجی هم که پس از اسراییل ارزان‌ترین اینترنت‌های جهان را عرضه می‌کنند به ازای هر گیگ، ۹ سنت از مشترکان دریافت می‌کنند؛ یعنی حدود ۴۵۰۰ تومان.
در مقابل کشورهایی که در مسیر توسعه خود با مشکل مواجه شده اند، بخش خصوصی در زیرساخت‌های مخابراتی آن‌ها فعال نیست و فساد و تورم بالایی دارند، با افزایش هزینه‌های داده‌های تلفن همراه، مصرف کنندگان را نقره داغ کرده اند.
سوریه یکی از همین کشورهاست که بیش از ۳۰۶ درصد افزایش قیمت را از سال ۲۰۱۹ رقم زده است. سودان، آفریقای مرکزی و زیمباوه هم به ترتیب ۷۱.۸۰ و ۲۵۶ درصد افزایش هزینه بسته اینترنت را از سال مورد اشاره به بعد، روی دست مشترکان گذشته اند. متوسط قیمت هر گیگ داده در زیمباوه به ۴۳.۷۵ دلار، در سودان جنوبی به ۲۳.۷۰ دلار و در آفریقای مرکزی به ۱۰.۹۰ دلار می‌رسد.
از این ارقام، می‌توان نتیجه گرفت که اینترنت با کیفیت بالاتر برابر افزایش قیمت نیست. این در شرایطی است که اپراتورها در ایران خواهان افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت اینترنت بودند!
استدلال اپراتورها برای این میزان افزایش، به ماهیت ارزی هزینه‌های اپراتورها، ناتوانی آن‌ها برای توسعه خدمات به دلیل پایین بودن تعرفه‌ها و بی‌تفاوت بودن مصرف کنندگان در مورد افزایش تعرفه حتی به میزان ۲ برابر و زیان ده بودن شرکت‌ها و افزایش بدهکاری آن‌ها به بانک‌ها برمی گردد.
در واقع اپراتورها در تقاضای خود برای افزایش قیمت، شرط کرده بودند که اگر دولت توسعه شبکه، سرمایه‌گذاری و… را می‌خواهد باید با یک افزایش ۱۰۰ درصدی موافقت کند!
کاهش قیمت اینترنت در جهان
برای این میزان افزایش قیمت هم شروطی از سوی دولت تعیین شده است؛ از جمله افزایش ۳۰ درصدی سرعت اینترنت تا ۶ ماه آینده!
با همه این احوال به نظر نمی‌رسد که اپراتورها دست به سرمایه‌گذاری قابل توجهی در شبکه همراه بزنند. حتی به فرض ارائه شبکه ۵G هم تنها شاهد افزایش بیشتر تعرفه‌ها خواهیم بود و نه کاهش تعرفه ها؛ مانند آنچه در کشورهای توسعه یافته اتفاق افتاده است.
تنها کافی است که به کاهش میانگین تعرفه‌ها در جهان نگاه کنیم تا متوجه شویم که ایران تا چه اندازه در توسعه اینترنت (سرعت، کیفیت و…) توام با کاهش قیمت، عقب مانده است.
در حال حاضر، میانگین قیمت ۱ گیگ اینترنت همراه در جهان ۲.۶۱ دلار است که نسبت به سال گذشته میلادی (۲۰۲۲.۱۶. ۳۵ درصد کاهش یافته است. در سال ۲۰۲۲ قیمت هر گیگ به ۳.۱۲ دلار، در سال ۲۰۲۱ به ۴.۰۷ دلار، در سال ۲۰۲۰ به ۵.۰۹ دلار و در سال ۲۰۱۹ به ۸.۸ دلار می‌رسید. به این ترتیب در ۵ سال گذشته به طور میانگین ۶.۱۹ دلار از قیمت اینترنت کاسته شده است.
کیفیت و هزینه اینترنت در جهان
متوسط قیمت ۱ گیگ اینترنت هنوز در بسیاری از کشورها گرانتر از ایران است. برای نمونه در هند به ۸ هزار تومان، در چین به ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان، در کانادا به ۲۶۸ هزار و ۵۰۰ تومان، در ترکیه به ۲۲ هزار تومان، در آفریقای جنوبی به ۹۰ هزار تومان، در روسیه به ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان و در آمریکا به ۳۰۰ هزار تومان می‌رسد. با وجود اینکه هزینه دیتا در ایران به ازای گیگی ۶ هزار تومان تعریف شده است اما در بسیاری از شاخص‌های مربوط به اینترنت، وضعیت اسفناکی دارد.
ایران در میان بدترین‌ها
این وضعیت، موجب شده است که اینترنت ایران به هیچ وجه صرفه اقتصادی نداشته باشد و مشترکان از سر اجبار و نه انتخاب، سیم کارت‌های اپراتورهای ایرانی را که به گفته خود در شرف ورکشستگی قرار دارند، در تلفن‌های خود قرار دهند.
داده‌های پایگاه worldpopulationreview نشان می‌دهد که سرعت دیتا در ایران به ۳۱.۶۶ مگ و پهنای باند به ۱۳.۰۳ مگ می‌رسد. در چین که اینترنت موبایل به طور متوسط گیگی ۳۸ سنت در بازار تعریف شده است، سرعت دیتا به ۱۶۴.۱۴ مگ می‌رسد.
چینی‌ها که یکی از پرسرعت‌ترین شبکه‌های جهان را در اختیار دارند ۲۳۰.۳۹ مگ پنهای باند، عرضه می‌کنند. در کل، ایران در میان بدترین‌ها دسته‌بندی می‌شود؛ یعنی کشورهایی که پنهای باند آن‌ها زیر ۲۰ مگ است.
ایران در این زمینه با کشورهایی مانند افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، کشورهای شمال و مرکز آفریقا و چند کشور اقیانوسیه مانند پاپوا گینه نو رقابت می‌کند.
تحمیل هزینه‌های جانبی به کاربر
ایرانی‌ها از این پس در حالی باید برای تهیه هر گیگ اینترنت به طور میانگین ۶ هزار تومان هزینه کنند که هزینه‌های نرم افزارهای بازکننده فیلتر هم به آن اضافه می‌شود. در حال حاضر، هر کاربر باید ماهانه رقمی حدود ۲ دلار از این بابت هزینه کند.
گزارش «یکتانت» نشان می‌دهد که ۸۰ درصد کاربران از فیلترشکن استفاده می‌کنند که در نتیجه یک بازار ۲۰ هزار میلیارد تومانی حول آن شکل گرفته است. حالا با فرض اینکه یک نفر در طول ماه ۳ بسته اینترنت ۷ گیگ تهیه کند و از فیلتر شکن های غیر رایگان هم استفاده کند، باید رقمی در حدود ۱۲۴ هزار تومان از بابت اینترنت و ۱۰۰ هزار تومان هم بابت فیلترشکن هزینه کند.
در نتیجه، هزینه یک کاربر شبکه‌های اجتماعی با فرض استفاده از فیلتر شکن های غیر رایگان در طول ماه به ۲۲۴ هزار تومان می‌رسد. این رقمی معادل ۲۸ گیگ اینترنت در هند است که نه فقط نیازی به فیلترشکن ندارد بلکه تا ۷۵.۸۶ مگ سرعت دارد؛ یعنی حدود ۲.۴ برابر ایران.