اقتصاد جهان به همان میزان که از زبانه کشیدن آتش جنگ در غزه نگران است، باید از گسترش مجدد مرزهای تروریسم و افرادی که کمربندهای انتحاری خود را بدون واهمه از مرگ منفجر می‌کنند، بترسد.
به گزارش شاخص آنلاین، در میانه التهاب در خاورمیانه و نامعلومی سرنوشت جنگ غزه، چراغ‌های هشدار در مورد گسترش تروریسم روشن شده است. پس از سقوط داعش در عراق و تضعیف مواضع گروه‌های جهادی (سلفی-جهادی وابسته القاعده) و تکفیری (سلفی-تکفیری وابسته به داعش) و گروه‌های غیرسلفی به دنبال پیشروی‌های ارتش سوریه در شهرهای حلب و الرای، این تصور به وجود آمد که تررویسم در منطقه تضعیف شده است اما چند عامل در حال تقویت مجدد نیروهایی هستند که در کوهستان و بیابان دست به اسلحه می‌برند و آماده مرگ هستند.
عامل اول ادامه جنگ در غزه است و عامل دوم فعال شدن گروه‌های تروریستی در افغانستان، پس از سقوط دولت قانونی این کشور و انتقال حکومت به طالبان است. عامل سوم بازگشت ناآرامی‌ها به سوریه و اعتراضات قومیتی-معیشتی در سویدا و دیرالزور است که می تواند منجر به گسترش دوباره داعش شود.
عامل بعدی ناآرامی‌ها در لیبی است که موجب توقف تولید نفت در بزرگترین میدان نفتی لیبی «شراره» شد.
فعال شدن گروه‌های تروریستی
یکی از بدترین این عوامل تبدیل شدن افغانستان به مامن گروه‌های سلفی-تکفیری است. با اینکه طالبان به جهان وعده داده است که با تروریسم مقابله می‌کند اما این نگرانی وجود دارد که عزم آن‌ها در این زمینه خیلی هم جدی نباشد؛ چه اینکه گروه‌های تروریستی مانند «تحریک طالبان پاکستان»، «داعش خراسان»، «تحریک طالبان تاجیکستان»، «تحریک اسلامی ترکستان شرقی» و «حرکت اسلامی ازبکستان» در افغانستان فعال شده اند.
حتی فعالیت «جیش العدل» که با ایران دشمنی عمیقی دارد و خود را لشکر نظامی-عقیدتی Cross-Border (فرامرزی) می‌داند، در افغانستان جنجال برانگیز شده است.
جیش العدل روز ۲۴ آذر به فرماندهی انتظامی شهرستان راسک حمله کرد. داعش خراسان هم مسئول انفجار اخیر در مراسم سالگرد سپهبد قاسم سلیمانی است.
پس از حمله به راسک، روزنامه جمهوری اسلامی در تحلیلی پیرامون دلایل این عملیات نوشت: «از زمانی که این گروه حمایت لوژستیکی و سیاسی طالبان را جلب کرد، می‌شد حدس زد که دست به اقدامات شرورانه‌ای خواهد زد.»
عملکرد افغانستان محل نگرانی
طالبان همچنین روابط خود با شبکه حقانی را گسترش داده است. حقانی شبکه‌ای تروریستی است که آمریکا فعالیت‌های آن را Cross-Border می‌داند.
رهبری طالبان برای ایجاد هم پوشانی منافع با حقانی، «میر تاج جواد» از اعضای شبکه حقانی را به عنوان معاون اول استخبارات (اطلاعات افغانستان) و «سرج الدین حقانی» رهبر شبکه حقانی را به عنوان معاون خود و وزیر امور داخله (وزارت کشور) منصوب کرد.
حقانی گروهی از تندورهای قبیله‌ای پشتون در پاکستان است که طالبان با هدف ایجاد یک دولت پشتون آن‌ها را وارد افغانستان کرده است.
حالا نگرانی‌هایی زیادی در مورد عملکرد طالبان، نزد چین، ایران، آسیای مرکزی تاجیکستان، ازبکستان، روسیه و پاکستان شکل گرفته است.
البته باید این واقعیت را هم در نظر داشت که طالبان به دلیل شبکه پیچده و تودروتوی قبیله‌ای خود، امکان اینکه بتواند از طریق ایجاد یک قدرت مرکزی این گروه‌های تروریستی را مدیریت کند، ندارد.
گروه‌هایی که از آن‌ها نام برده شد تنها در آسیای مرکزی فعال نیستند. با توجه به ماهیت فرامرزی برخی از آن‌ها، شاهد حضورشان در سوریه برای مبارزه با دولت مرکزی این کشور هستیم.
جیش العدل و تحریک اسلامی ترکستان شرقی از جمله گروه‌هایی هستند که در سوریه می‌جنگند. تحریک ترکستان از طریق عضو گیری در سن کیانگ چین، به تهدیدی علیه این کشور تبدیل شده است.
چین یکی از دلایل سرکوب مسلمانان سین کیانگ را مقابله با فعالیت این گروه تروریستی می‌داند؛ گرچه سرکوب مسلمانان سن کیانگ، بسیار وحشیانه و به پاک‌سازی نژادی شبیه است.
نگرانی از تاثیرات اقتصادی تروریسم
به نظر می‌رسد که تروریسم از دو طریق بر اقتصاد کشورها تاثیر می‌گذارد: مستقیم و غیرمستقیم. به شکل مستقیم موجب فرار سرمایه و از بین رفتن سرمایه اجتماعی می‌شود؛ چرا که نخبگان و نیروی کار متوجه می‌شوند که دولت‌ها در تامین امنیت آن‌ها عاجز یا ضعیف هستند.
در شکل غیرمستقیم هم تروریسم، موجب امنیتی شدن فضای کشورها به ویژه در کشورهای دارای اقتصاد ضعیف‌تر می‌شود. تقویت فضای امنیتی، موجب گسترش تاثیرات دولت در اقتصاد و در نتیجه کند شدن رشد اقتصادی می‌شود. در چنین شرایطی فقر و بیکاری به ویژگی مشخص کشورهای هدف تروریسم تبدیل می‌شود.
نتایج بررسی‌های Investopedia
پایگاه تحلیل اقتصادی اینوستوپدیا Investopedia برخی جنبه‌های اقتصادی تروریسم را بررسی کرده است. برای نمونه به حمله ۱۱ سپتامبر القاعده به آمریکا در ۲۰۰۱ و حمله سال ۲۰۱۶ در نیس فرانسه از سوی یک راننده اتوبوس و له کردن عابران اشاره شده است.
این حملات، عملکرد بازارها را در آمریکا و کل جهان تخریب کرد و موجی از بی‌اعتمادی را در فرانسه رقم زد. اینوستوپدیا تاثیرات اقتصادی ۱۱ سپتامبر را ۱۲۳ میلیارد دلار تخمین زده است.
هزینه‌ای که از بابت ایجاد امنیت پس از ۱۱ سپتامبر رقم خورد هم به نقل از نیویورک تایمز به ۳.۳ تریلیون دلار می‌رسد.
عملیات سال ۲۰۱۶ در نیس فرانسه هم باعث شد که در ماه پس از آن، ۳۰ درصد از تعداد گردشگران کاسته شود؛ در شرایطی که ۷ تا ۸ درصد از تولید ناخالص داخلی فرانسه به گردشگری وابسته است.
اینوستوپدیا از قول «رابرت هیگز» نویسنده کتاب «بحران و لویاتان» نقل می‌کند که کنترل‌های دولت، مدت‌ها پس از راه اُقتادن کمیپن‌های نظامی، باقی می‌ماند. در نتیجه نمی‌توان پای دولت را از اقتصادی که تروریسم به آن حمله برده است، بیرون کشید.
خطر دیگری که این پایگاه تحلیل اقتصادی به آن اشاره می‌کند، محدود شدن گردش آزاد نیروی کار (کارگران خارجی) است که با خود تخصص و تجربه را جابجا می‌کنند.
تروریسم بر چه شاخص‌هایی تاثیر می‌گذارد؟
تاثیرات اقتصادی تروریسم فقط به تخریب امنیت سرمایه، ورود گردشگر و گردش آزاد نیروی کار منتهی نمی‌شود؛ بلکه در تمام حوزه‌های کلیدی که در تولید ناخالص داخلی (GDP) یک کشور، اثر می‌گذارند، سرک می‌کشد؛ از جمله در اعتبارات بانکی.
نتایج یک مطالعه در ایران، که از داده‌های مندرج در Global Terrorism Database استفاده کرده است، نشان دهنده تاثیرات گسترده تروریسم بر تولید ناخالص داخلی موثر است.نتایج این مطالعه در فصلنامه «اقتصاد توسعه و برنامه ریزی» منتشر شده است.
در این بررسی داده‌های اقتصادی ۸ کشور در خاورمیانه در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۸ مورد مطالعه قرار گرفته اند که نشان می دهد ترورسیم بر روی عوامل اقتصادی همچون سرمایه گذاری خارجی ، تشکیل سرمایه،اعتبارات بانکی ،تجارت خارجی ، تولید ناخالص داخلی و حتی تورم اثر گذار است.
در این فاصله ۱۸ ساله، تروریسم موجب شده است که درآمد سرانه ۸ کشور که ایران هم شامل آن‌ها می‌شود بین ۱۱۰۰ تا ۴۹۰۰۰ دلار در نوسان باشد.
البته بیشترین تاثیرات تروریسم مریوط به کشور عراق است که در این مدت شاهد ۳۹۲۶ عملیات بود. در کل، تروریسم به اندازه‌ای تاثیر گذار است که در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۸، موجب نوسان اعتبارات بانکی، تولید ناخالص داخلی سرانه، تشکیل سرمایه، تجارت خارجی، سرمایه‌گذاری خارجی و تورم در کشورهای مورد مطالعه شده است.
از بین ۶ شاخص مورد مطالعه، بیشترین تاثیر عمل ترور به ترتیب بر تولید ناخالص داخلی سرانه، تجارت خارجی و اعتبارات بانکی وارد شده است.
