یک کارشناس اقتصادی از اینکه برخلاف کشورهای دیگر، هیچ یک از ابزارهای کنترل سرعت گردش پول و کنترل نقدینگی در ایران وجود ندارد، انتقاد کرد و گفت وزن درهم در سبد ارزی ایران زیاد است.
محمد طاهر رحیمی، در ششمین نشست تخصصی بازسازی و مداخله ارزی در بازار که در مرکز مبادله ایران، برگزار شد، گفت: هیچ یک از ابزارهای کنترل سرعت گردش پول در اقتصاد ایران وجود ندارد. در نتیجه امکان کنترل نقدینگی آنچنان که در کشورهای دیگر وجود دارد، در ایران وجود ندارد.
او افزود: الان خیلی راحت می‌توان در ایران پول را به غیرشفاف‌ترین روش‌های ممکن منتقل یا تبدیل کرد. گفته می‌شود که ۴ میلیون دستگاه POS غیرقانونی تا پایان سال ۱۳۹۹ در کشور وجود داشت؛ یعنی اینها که دستگاه POS گرفته با شماره ملی اشتباه یا درج نام اشتباه این کار را انجام دادند!
رحیمی با اشاره به تبدیل نقدینگی به دارایی‌های دیگر از جمله طلای آب شده، گفت: برای نمونه در سوییس شما نمی‌توانید پولتان را بردارید به نزدیک ترین، طلا فروشی محلتان بروید و طلای آب شده بخرید. یا نمی‌توانید پولی را از کشورهای دیگر، بدون اینکه دلیل قانع کننده برای آن بیاورید، دریافت کنید. حتما باید از بابت پولی که در حساب‌هایتان به صورت غیرشفاف جابجا می‌شود، توضیح دهید. اما در ایران چه کار می‌کنند؟
او با اشاره به اینکه حجم تقاضای نامشروع در اقتصاد ایران بالاست، گفت: خروج سرمایه و قاچاق، کنترل که نمی‌شوند هیچ، اجابت می‌شوند. تقریبا هیچ ابزار کنترلی اعمال نمی‌کنیم.
این کارشناس اقتصادی متنوع نبودن ترکیب سبد ارزی ایران و وزن بالای درهم در آن را یک مشکل دانست و اشاره کرد که با این شیوه، تعادل منبع و مصارف دچار اخلال می‌شود.
رحیمی به اشاره به شروط قیمت‌گذاری ارز،گفت: بازار در ایران کارایی ندارد و نمی‌توان با این سیاست ارز تک نرخی داشت. بازار ناکارا، نمی‌تواند منعکس کننده ارزش ذاتی یک کالا باشد؛ در حالی که قیمت باید باید منعکس کننده ارزش ذاتی باشد. همچنین چون بازار کارا نداریم نمی‌توانیم، نرخ ارز را آزاد کنیم. چون بازار کارا نداریم، نمی‌توانیم سیاست ترجیحی داشته باشیم.
او افزود: این در شرایطی است که نیاز به سیاست ترجیحی داریم. سیاست ترجیحی بهترین نرخ را ایجاد نمی‌کند اما در شریط حاضر، بهینه‌ترین نرخ است.
به گفته این کارشناس اقتصادی، چه بازاگرا باشیم و چه نباشیم، ابزار حکمرانی برای مداخله نیست، بلکه برای جلوگیری از مداخله است. نمونه سوییس که اشاره کردم، کاربردش اینجا معلوم می‌شود. در غیر این صورت، نمی‌توانیم هیچ کدام از رژیم‌های ارزی جهان را پیاده کنیم. اگر سرعت گردش پول را کنترل کردید، می‌توانید سرعت نقدینگی را کم کنید.
رحیمی افزود: در این شرایط، سالی ۲۰ میلیارد دلار قاچاق کالا و ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلار خروج سرمایه از کشور داریم.
این کارشناس ارز، شرایط ایجاد تورم در ایران با برخی کشورهای دیگر، مقایسه کرد: کشورهایی وجود دارند که رشد نقدینگی‌شان بالاتر از رشد GDPشان است اما به میزان ایران تورم ندارند. اگر می‌توانستیم تقاضای نامشورع را کنترل کنیم، اگر می‌توانستیم سرعت گردش پول را مدیریت کنیم و اگر می‌توانستیم نظام جامع اعتبارسنجی را ایجاد کنیم، اینقدر به مشکل برنمی خوردیم.