رئیس‌کل اسبق بانک مرکزی با اشاره به اینکه نرخ سود بانکی در حال حاضر منفی است، گفت: وقتی تورم بالای ۴۰ درصد داریم و نرخ‌های سود بانکی نیز در محدوده ۲۰ درصدی است، این قدرت خرید سپرده گذار است که تحلیل می رود و عملا سپرده‌گذار زیان می کند. نرخ سود منفی در اقتصاد نمی تواند منطقی باشد و به ضرر اقتصاد است.
ولی‌الله سیف تاکید کرد: در این شرایط همواره سپرده گذار به نفع گیرنده تسهیلات متضرر می شود. هر گیرنده تسهیلات، فارغ از اینکه چه فعالیتی دارد، از بابت گرفتن تسهیلات منتفع خواهد بود و لذا منجر به طولانی شدن صف متقاضیان تسهیلات شده و زمینه برای رانت و فساد مهیا می شود. در چنین فضایی تولیدکنندگان واقعی برای تامین سرمایه در گردش به راحتی امکان استفاده از تسهیلات بانکی را نخواهند داشت و نظام بانکی هم در معرض انتقاد قرار می گیرد که چرا نمی تواند تسهیلات مورد نیاز بخش تولید را تامین کند.
او افزود: در شرایط حاضر قبل از اظهار نظر در این باره، مهم است که بدانیم مدل کسب و کار نظام بانکی ما چه وضعیتی دارد. چرا که نظام بانکی خودش با ناترازی در ابعاد مختلف مواجه است و عملیات بانکی به دلیل ساختار نرخ‌های دستوری، در اکثر بانک ها زیان تولید می‌کند. به گونه‌ای که هم سطح نرخ‌ها متناسب با تورم، پایین است و هم اینکه نتیجه عملیات بانکی منجر به تولید زیان می‌شود و این روند به تشدید ناترازی منجر می‌شود.
به گفته سیف، گرچه منابع جمع آوری شده از محل انتشار گواهی سپرده ۳۰ درصدی قرار است به مصرف تامین مالی طرح های خاص برسد، ولی نباید تصور کنیم که نرخ سایر سپرده های نظام بانکی تغییر نخواهد کرد.
او تاکید کرد: با این توضیح اقدام به انتشار اوراق گواهی سپرده ۳۰ درصدی، در حقیقت یک قدمی است در جهت اینکه ضرر و زیان سپرده‌گذار تا حدودی کاهش یابد، هر چند هنوز با تورم فاصله دارد. اگر این سیاست را به تنهایی انجام دهیم و از آن طرف فکری برای اصلاح نرخ تسهیلات عادی در نظام بانکی نکنیم، معنایش این است که ناترازی فعلی بیش از گذشته تشدید می‌شود.
رئیس‌کل اسبق بانک مرکزی، معتقد است: قاعدتا بانک‌ها باید مجاز باشند سپرده‌های جمع‌آوری‌شده با نرخ ۳۰ درصد را با یک حاشیه سود مناسب (که بتواند برای بانک سودآوری به همراه داشته باشد)، مصرف کنند. در غیر اینصورت مشکل ناترازی بانک‌ها تشدید می‌شود. با این توضیحات اعتقاد دارم که اصولا نرخ های سود منفی در اقتصاد قابل قبول نیست و باید متناسب با واقعیات و شرایط تورمی روز مورد بازنگری و اصلاح قرار گیرد.
سیف یادآور شد: البته در این رابطه مشکل ناترازی نظام بانکی هم باید مورد توجه باشد و نهایتا ساختار نرخ ها در مدل کسب و کار بانکی باید به نحوی اصلاح شود که عملیات واسطه گری وجوه منجر به زیان نشود.
او در خصوص تداوم انتشار اوراق گواهی سپرده با نرخ سود ۳۰ درصدی در آینده نزدیک نیز اظهار کرد: اگر به موازات انتشار این اوراق، فکری هم به حال نرخ تسهیلات بانک‌ها شود و به بانک‌ها اجازه دهیم تا این منابعی که جمع می‌کنند را با نرخ مناسب به عنوان تسهیلات پرداخت کنند، انتشار این اوراق می تواند ادامه داشته باشد و اقدام مثبتی است.
سیف پیرامون برخی اظهارات در خصوص اقدام سیاستی اخیر بانک مرکزی، گفت: این اقدام را نوعی حرکت به سوی برداشتن نرخ های دستوری تلقی می کنم. اصولاً معتقدم نرخ‌های دستوری در اقتصاد هم فساد ایجاد می‌کند و هم باعث تضییع امکانات و منابع می‌شود. نرخ دستوری با این فاصله بسیار زیاد از تورم، حتماً مشکل‌آفرین است و فسادها و تقاضای کاذبی که برای تسهیلات ایجاد می‌شود، جزو مواردی است که باید به آن توجه شود.
رئیس‌کل اسبق بانک مرکزی خاطرنشان کرد: نرخ دستوری برای یک دوره کوتاه‌مدت شاید بتواند توجیه شود، اما اینکه در بلندمدت و در فضای اقتصادی کشور همواره نه تنها در بازار پول بلکه در سایر بازارها اصرار به تعیین نرخ های دستوری داشته باشیم قطعا منجر به نتایج و آثار منفی در اقتصاد خواهد شد.
به گفته او، از نتایج چنین سیاستی گسترش فساد و رانت از یک طرف و هدر دادن و اسراف در استفاده از منابع محدود کشور خواهد بود. در مجموع این اقدام یعنی انتشار اوراق گواهی سپرده با نرخ ۳۰ درصد را مثبت ارزیابی می کنم. اما باید بلافاصله برای جلوگیری از تشدید ناترازی نظام بانکی و جلوگیری از تولید زیان در بانک ها تصمیمات لازم در زمینه اصلاح نرخ های سود بانکی اعم از سپرده و تسهیلات اتخاذ و ابلاغ شود.