برنامه کاندیداها برای افزایش قیمت حامل‌های انرژی | چالش برسر نحوه درمان زخم های کهنه اقتصاد ایران

افزایش قیمت حامل‌های انرژی در دولت چهاردهم به بحث داغی میان دو کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ تبدیل شده است.

به گزارش شاخص آنلاین، انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۳ زخم‌های کهنه اقتصاد ایران را تازه کرده است. از یک سو کاندیداها قول رسیدگی به مسکن و معیشت مردم را دادند و از سویی دیگر از اصلاح نظام یارانه‌ای کشور و واقعی‌سازی قیمت حامل‌های انرژی سخن گفتند. دور دوم انتخابات هم چنین فضایی دارد تا دو قطبی جلیلی و پزشکیان، بر همین اساس داغ شود.

در مناظره شب گذشته نرخ‌گذاری حامل‌های انرژی پیش کشیده شد. مسعود پزشکیان گفت که یارانه باید بین فقرا توزیع شود تا هر کس بر اساس مصرفش یارانه بگیرد؛ به این معنا که هر خانواری که مصرف کمتری دارد، یارانه بیشتری دریافت کند و هر کس که مصرفش بیشتر است، یارانه کمتر. سعید جلیلی نیز طرح وان را ارایه کرد.

بشتر بخوانید 

طرح‌های تازه به جای بنزین ۳ نرخی

مهم | سهمیه بنزین کاهش یافت

تجربه دولت سیزدهم

این به معنای تعیین نرخ‌های جدیدی برای حامل‌های انرژی و از جمله بنزین است؛ چرا که یارانه‌ها مستقیم، پرداخت می‌شوند. در دولت سیزدهم هم اصلاح یارانه‌ها بر همین اساس صورت گرفت.

به طور مشخص، در اردیبهشت ۱۴۰۱ ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی از روی مبنای قیمت‌گذاری بیشتر کالاهای اساسی برداشته شد و ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان جای آن را گرفت. یارانه خانوار هم از ۴۵ هزار تومان برای ۳ دهک به ۴۰۰ هزار تومان و برای سایر دهک‌ها به ۳۰۰ هزار تومان رسید.

دولت سیزدهم با تبلیغات زیاد این برنامه را پیش برد و نامش را «جراحی اقتصادی» گذاشت اما خیلی زود آثار آن در قالب تورم و افزایش قیمت ارز در بازار، به سفره‌ها وارد شد. در نتیجه شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی از حدود ۱۰۰ واحد در اردیبهشت ۱۴۰۱ به ۲۴۳ واحد در اردیبهشت ۱۴۰۳ رسید که افزایش ۱۴۹ درصدی را نشان می‌دهد.

بیشتر بخوانید 

دیدگاه‌های اقتصادی نامزدهای ریاست جمهوری | اثر دیدگاه‌های جلیلی بر بورس و اقتصاد

اولویت‌های اقتصادی رئیس جمهور جدید

افزایش قیمت بنزین

در این شرایط، کاندیداها همچنان از افزایش قیمت حامل‌های انرژی و از جمله بنزین دفاع می‌کنند. علی عبدالعلی زاده، رئیس ستاد انتخابات پزشکیان گفت که هر قیمتی که برای بنزین کارشناسی شود، خواهید دید که با آرامش و همکاری مردم جا می‌افتد. البته پزشکیان خود افزایش قیمت بنزین را تکذیب کرده است. 

در سوی مقابل، سعید جلیلی که از طرحی به نام «وان» برای اصلاح یارانه‌ها سخن گفته بود، مجدد آن را پیش کشید. این طرح فرض می‌گیرد که مشترکی با درآمد بالا بر روی قبض ۱ میلیون تومانی آب، ۴۵۰ هزار تومان یارانه می‌گیرد و ۵۵۰ هزار تومان آن را خود پرداخت می‌کند.

مشترک کم درآمد هم بر روی قبض ۱۰۰ هزار تومانی آب، ۴۵ هزار تومان یارانه می‌گیرد و ۵۵ هزارتومان را هم خودش می‌پردازد. بر این اساس، خانوار کم مصرف تر، کم‌تر هم یارانه دریافت می‌کند.

در طرح وان جلیلی یارانه‌ها حذف و به توکنی به نام وان تبدیل می‌شوند تا به هر خانوار بر حسب تعداد جمعیت آن مقداری وان تعلق گیرد. سرپرست خانوار می‌تواند با وان، قبوض و هزینه بنزین را پرداخت کند اما اگر وان اضافه آورد می‌تواند آن را به نرخی که در بورس کشف می‌شود به خانواری که به آن نیاز دارد، بفروشد.

تیم اقتصادی دولت سایه فرض را بر این گرفته است که هر خانواری که اضافه وان دارد، به معنی این است که سبد مصرف کوچکتری دارد و به بیشتر از آن نیاز ندارد. به همین دلیل، مازاد خود را می‌فروشد و درآمدی به دست می‌آورد.

اما با توجه به اینکه ایجاد توکن وان به عنوان واحد قیمت‌گذاری جدید، به معنای حذف نرخ‌های کنونی از روی حامل‌های انرژی و کشف قیمت حامل‌های انرژی بر اساس قیمت روز وان است، می‌توان انتظار جهش قیمت‌ها را داشت.