این روزها رسانه‌های جهان بر روی واکنش ایران به حمله اسراییل به کنسولگری این کشور در دمشق تمرکز کرده اند. همزمان تحولات تازه‌ای در ارتباط با فشار آمریکا بر اسراییل شکل گرفتنه‌اند که سرنوشت آن می‌تواند بر وضعیت بازارها در ایران تاثیر بگذارد.
به گزارش شاخص آنلاین، التهاب در خاورمیانه به صدر اخبار جهان تبدیل شده است. پس از حمله موشکی اسراییل به کنسولگری ایران در دمشق، تحلیلگران و بازارها منتظر واکنش ایران و شدت آن هستند. برخی رسانه‌های بین المللی، واکنش ایران را حتمی می‌دانند و برخی از در پیش بودن حمله مستقیم ایران به اسراییل خبر می‌دهند؛ هرچند محافل غربی، ارزیابی کرده‌اند که واکنش ایران خاورمیانه را وارد درگیری بلندمدت و مداخله آمریکا نمی‌کند.
از این زوایه، سطح پاسخ ایران بسیار مهم است. چنانچه ایران بخواهد یک عملیات ترکیبی (موشکی، پهبادی و…) را کلید بزند، سطح درگیری می‌تواند نسبت به یک عملیات موشکی که نقاطی از مواضع اسراییل را هدف می‌گیرد، به مراتب گسترده باشد. اما آنچه که پایگاه تحلیلی Responsible Statecraft نسبت به آن گمانه زنی کرده، میل اسراییل برای کشیدن آمریکا به صحنه درگیری است.
ارزیابی واکنش آمریکا
انگار که اسراییل قصد دارد واکنش تند و همه جانبه‌ای را از جانب ایران نسبت به خود برانگیزد و بعد آمریکا را وارد به رویارویی با ایران کنند؛ سنارویی که FDD (بنیاد دفاع از دموکراسی ها) وقوع آن را از جانب جناح دموکرات حاکم بر آمریکا بعید می‌داند. FDD مصر است که بایدن به دنبال بهینه کردن روابط اسراییل با عربستان و تثبیت راه حل «دو کشوری» است؛ توام با اینکه تلاش می‌کند دولت مستقر در اسراییل را تغییر دهد.
اما در صورتی که نبردی مستقیم بین اسراییل و ایران درگیرد، هیچ کس نمی‌تواند ابعاد آن را پیش بینی می‌کند. در چنین سنارویی اقتصاد منطقه به سرعت فرو می‌پاشد و ابعاد بسیار بزرگی را به خود می‌گیرد. در این سناریو، احتمال تشدید تنش‌ها در تنگه باب المندب، دریای سرخ و خلیج فارس وجود دارد.
در این بین، منتقدان اسراییل، فروریختن بازدارندگی آن را یادآور می‌شوند. قیس قریشی، تحلیگر سیاسی به بی‌بی سی گفته است که بازدارندگی اسراییل، به پیش از ۷ اکتبر یعنی روز حمله شاخه نظامی حماس به اسرائیل، برنمی گردد. در چنین وضعیتی، می‌توان متصور شد که اسراییل درصدد احیای بازدارندگی خود از طریق کشیدن پای آمریکا به صحنه نبرد است.
افزایش فشار بر اسراییل
به نظر می‌رسد که این آخرین تیری است که بنیامین نتانیاهو، رئیس دولت اسراییل به دنبال پرتاب کردنش است؛ در حالی روایت رسانه‌های بین المللی ازعدم تمایل ایران و آمریکا برای رساندن سوخت به ماشین جنگی نتانیاهو خبر می‌دهند. اصرار نتانیاهو بر این سناریو، زمانی معنادار می‌شود که به مولفه اخیری که وارد صحنه شده است هم توجه کنیم.
در روزهای گذشته ارتش اسراییل به امدادگران آشپزخانه مرکزی جهان حمله کرد. با توجه به اینکه این امدادگران خارجی بودند، بایدن فشار زیادی را برای لغو حمایت خود از اسراییل از جانب دموکرات‌های کنگره متحمل شده است؛ حتی احتمال لغو یا عقب افتادن ارسال تسلیحات جدید برای اسراییل از جانب آمریکا وجود دارد.
از این منظر چنانچه ایران درگیری شدیدی را علیه اسراییل رقم بزند که احتمال آن هم نمی‌رود، مواضع مخالفان نتانیاهو برای پایان دادن به جنگ یا توقف موقت آن برای دست یافتن به صلح به خطر می‌افتد. در نتیجه به نظر می‌رسد که التهابات موجود به سمت یک جنگ همه جانبه پیش نخواهند رفت.
موضوعی که این سناریو را تقویت می‌کند، حمایت آمریکا از شروع مذاکرات صلح بین حماس و اسراییل است. نشریه آکسیوس خبر داده است که انتهای هفته جاری ویلیام برنز، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا به مصر می‌رود تا بر سر مبادله اسرای در دست حماس با مصر و قطر مذاکره کند.
هدف آمریکا این است که مصر و قطر را وادار کند تا فشارهای خود را برای مبادله هرچه سریعتر گروگان‌ها افزایش دهند. در همین حال، بایدن در تماس تلفنی با نتانیاهو از او خواسته است که اختیارات لازم برای مذاکره کنندگان اسراییلی به منظور مبادله اسرا را صادر کند.
روزهای بد برای بازارها
فشار آمریکا در ماه‌های منتهی به انتخابات ریاست جمهوری این کشور بر روی اسراییل بیشتر می‌شود تا هرچه سریعتر زمینه همکاری‌های آتی اسراییل و عربستان برای تثبیت پیمان صلح ابراهیم فراهم شود. از این منظر، اسراییل هم گزینه‌های چندانی برای پاسخ دادن به واکنش ایران، در دست ندارد.
با وجود چنین چشم اندازی، بازارها در ایران روزهای بدی را از سر می‌گذارنند. برای اولین بار پس از حمله به کنسولگری ایران در روز ۱۳ فروردین ماه، قیمت دلار در روز ۱۸ فروردین از ۶۵ هزار تومان گذشت. بهای دلار از ۱۳ فروردین بیش از ۴ درصد رشد کرده است. سکه (بهار آزادی) هم بیش از ۷ درصد به خود جهش داده است. این در حالی است که شاخص کل بورس از ۱۴ تا ۱۸ فروردین منفی ۰.۶۳ درصد نزول کرده است.
به این ترتیب، اقتصاد روی ناخوش خود را با ترش رویی بیشتر نسب به گذشته نشان داد. بر این اساس، واکنش بازارها به هرگونه سنارویی در روزهای پیش رو، می‌تواند تند باشد اما از آنجا که انتظار وقوع یک درگیر همه جانبه را نداریم، بازارها پس از کم شدن از حجم التهابات می‌توانند اندکی عقب نشینی کنند؛ به ویژه اگر در روزهای آتی تکلیف آزادی گروگان‌های در دست حماس و ایجاد صلح به صورت موقت یا حتی دائمی روشن شود، می‌توان امید داشت که بازارها بیشتر از این هم عقب نشینی کنند و بورس هم در وضعیتی بهتری قرار گیرد.
بیشتر بخوانید
جنگ در خاورمیانه قیمت نفت را 2 برابر می کند | بازار خطر جنگ را درست ارزیابی نکرده است
۱۰ میلیارد دلار هزینه جنگ برای منطقه | برآورد چشم انداز تاریک جنگ غزه
پاسخ کریدوری اعراب و اسراییل به جنگ | عواقب هولناک تضعیف کانال سوئز