بحث بر سر اینکه کدام فیلم‌ها در سینمای ایران موفق بودند و تاریخ ساز شدند، داغ است. طرفداران سینمای جنگ، عقاب‌ها و کانی مانگا را موفق ترین‌ها می‌دانند و دلایلی هم برای این ادعا دارند اما باید نوع نگاه‌شان را تغییر دهند.
به گزارش شاخص آنلاین، سینمای ایران به لحاظ جذب مخاطب با سینمای جهان قابل مفایسه نیست. برای نمونه پرمخاطب‌ترین فیلم در سینمای ایران، یعنی «فسیل» ۷.۴ میلیون تماشاگر داشت اما در سینمای آلمان، «جنگل کتاب» به عنوان پرمخاطب ترین، بیش از ۲۷ میلیون بیننده را به خود اختصاص داد. با این وجود، فیلم‌هایی همچون فسیل، در قامت سینمای ایران خوش درخشیدنده اند. در نتیجه می‌توان این فیلم و ۲ فیلم دیگر را موفق‌ترین فلیم‌ها در تاریخ سینمای ایران توصیف کرد.
اینکه کدام فیلم‌ها در سینمای ایران موفق بودند، هنوز برای خیلی‌ها محل بحث است. برخی «عقاب ها» را موفق‌ترین فیلم می‌دانند؛ با این استدلال که در زمان خود (۱۳۸۵-۱۳۶۴) بیش از ۱۰ میلیون بیننده داشت. برخی هم «کانی مانگا» را موفق‌ترین فیلم می‌دانند؛ چرا که مدت اکران کمتری نسبت به عقاب‌ها داشت؛ یعنی ۱۸ سال. اما در همین مدت ۷.۵ میلیون بیننده را به سالن‌ها جذب کرد.
استدلال موافقان عقاب‌ها و کانی مانگا، برای پرمخاطب بودن آن‌ها به اینجا محدود نمی‌شود؛ آن‌ها اصرار دارند در دوره‌ای شاهد اکران این فیلم‌ها بودیم که کشور درگیر جنگ بود و در ضمن جمعیت کل کشور به اندازه امروز نبود. اما اینها دلایل کافی برای پرمخاطب و موفق بودن این فیلم‌ها نیست.
بیشتر بخوانید
قربانی شدن فیلم‌های پرمخاطب
عقاب‌ها ۲۰ سال در حال اکران بود. «افعی» هم که مدافعان خود را دارد، ۱۳ سال بر روی پرده قرار گرفت. این در شرایطی است که فسیل به عنوان پرفروش‌ترین فیلم سینمای ایران، حدود ۱ سال اکران شد. فیلم‌هایی که به نام آن‌ها اشاره شد، در شرایط زمانی خود با تشویق و حمایت‌های دولت مواجه شدند و سال‌ها بدون رقیب اکران می‌شدند.
این حمایت‌های سخاوتمندانه دولت، هرگز در حق «آدم برفی»، «کما» و… صورت نگرفت؛ فیلم‌هایی که در زمان خود خوش درخشیدند اما با بی‌توجهی در اکران عمومی مواجه شدند. بعدها اخراجی‌های ۲، حدود ۵ سال در اکران بود و انبوهی از حمایت‌های دولتی را دریافت کرد. این حمایت‌ها حتی آنچنان مخاطبی هم برای فیلم‌هایی چون عقاب‌ها ایجاد نکرد. تعداد بینندگان عقاب‌ها در سال اول اکران آن به ۳.۲ میلیون نفر می‌رسید.
با این وجود، آدم برفی در ۳ سال اکرانش ۵ میلیون نفر بیننده داشت. کانی مانگا نیز با وجود ۱۸ سال اکران، تنها ۷ میلیون بیننده در سینما داشت. فیلم‌هایی چون کانی مانگا سال‌ها در شبکه‌های تلویزیونی، تبلیغات داشتند اما فسیل و فیلم‌هایی از این دست، از این فرصت بی‌بهره بودند و بار تبلیغات خود را به شبکه‌های ماهواره‌ای منتقل کردند.
ناراحتی بخش خصوصی از دولت
در نتیجه سینمای ایران ده‌ها فیلم پرتماشگر در زمان خود را قربانی فیلم‌های مورد پسند دولت کرد. با این وجود، موفق‌ترین فیلم‌ها به لحاظ تعداد تماشاگر در مدت زمان اکران و میزان فروش، همان فیلم‌هایی بودند که در سال‌های پایانی دهه ۹۰ ساخته شدند و در سال‌های اخیر اکران شدند.
حتی محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد، بدون اشاره به زمان ساخت فسیل، با اشاره به میزان فروش آن که به حدود ۳۰۰ میلیارد تومان می‌رسد، گفت: چرا من می‌گویم در دوره‌ی من فرهنگ کشور رونق پیدا کرده؟! سالی که سینما را تحویل گرفتیم، بالاترین میزان فروش یک فیلم ۴۷ میلیارد بود و امروز فسیل در حال رسیدن به ۳۰۰ میلیارد فروش است.»
به نظر می‌رسد که وزیر ارشاد، بدون اینکه بخواهد موفقیت فسیل را به سرمایه گذار خصوصی فیلم نسبت دهد، از آمار فروش آن، برای تاکید بر رونق فرهنگ در دوره خودش استفاده کرده است.
اسماعیلی، در پاسخ به ابراهیم عامریان، تهبه کننده فسیل که با اشاره به کوتاه بودن زمان اکران این فیلم گفته بود «هیچ جای دنیا فیلمی با این فروش را حذف نمی‌کنند. باید ببینیم چه تفکری در پشت پرده باعث شده که بخواهند پرده سینما را تاریک کنند»، گفت: «حرف‌های نادرستی زده می‌شود و می‌خواهند القا کنند که فقط فیلم‌های طنز می‌فروشد.»
با همه این احوال، فسیل به کارگردانی کریم امینی، هتل به کارگردانی، مسعود اطیابی و آدم برفی به کارگردانی داوود میرباقری، جز فیلم‌های موفق سینمای ایران محسوب می‌شوند. این فیلم ها، با وجود اکران محدود، فروش موفقی داشتند.
هتل با با داشتن فرصت ۶ ماهه برای اکران، ۶.۲ میلیون ببننده داشت و نزدیک به ۲۷۶ میلیارد تومان فروخت تا به پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران پس از فسیل تبدیل شود. آدم برفی هم در ۳ سال اکران (۱۳۷۸-۱۳۷۶) ۴.۴ میلیون بیننده و ۶۹۰ میلیون تومان فروش داشت. به لحاظ تطابق با تورم سال ۱۴۰۲، فروش این فیلم به ۱۹۲ میلیارد تومان می‌رسد.